Tuesday, December 31, 2013

බාප්පගේ පතෝලේ - ගජබින්නාලංකාරය ඉවර නෑ...

ඩ්‍රැකියා හෙණම සත්‍යවාදියෙකි. ඌ කට ඇරියොත් කියන්නේ පට්ටපල් හෙණම ඇත්තකි. අපේ සමාජයෙන් ඈත් වී යන ජනශ්‍රැතියේ අංගයක් ලෙස හඳුනාගත හැකි ගජබින්න එකතු කිරීමට ඩ්‍රැකියා හිතුවේ කෞතුක දේට තියෙන ආසාවට සහ ඒවායේ ඇති දේශපාලනමය වටිනාකම නිසාය. ගජබින්නාලංකාරයේ කලින් කොටස් මේ ලිංකුවෙන් ගිහිං බලාගත හැක.

මේං ගජබින්නාලංකාරයේ කතා සැට් එක

අද අපි කියවන්නට යන්නේ ඩ්‍රැකියාගේ සුප්‍රකට බාප්පා කන්තලේ ගොවි රජාව සිටි කාලයේ (ඒක නං සිරාවටම ඇත්තය) සිදු වුණු ගල් පැලෙන බේගලයකි ඇත්තම ඇත්ත කතාවකි.

බාප්පා කොච්චර මහන්සි වෙන, කොච්චර අත්ගුණයක් තිබ්බ, කොච්චර සාර්ථක ගොවියෙක්ද කියනවනං, උන්දැගෙ හේනක හැදුණා මහ විසාල වට්ටක්ක ගෙඩියක්. ඒක පැහීගෙන එද්දි තමා, කන්තලේ දිසාපති තුමා මැරුණෙ. ඉතිං ඒ අවමඟුලට ආව කෂ්ඨිය කොච්චරක්ද කියනවනං, ඒ අවමඟුලෙ මළ බතට ගන්න වට්ටක්ක හොයන්නම සෑහෙන පිරිසක් කන්තලේ හේන් හොයාගෙන ආවා.

බාප්පා කොහොමත් මේ විසාල වට්ටක්කෙ කොහොමද මං පොළට අරං යන්නෙ කිය කියා කල්පනා කර කර උන්න වෙලාව. උන්දැත් අර දිසාපති උන්නැහැගෙ අවමඟලට බොහොම කැමැත්තෙන් මේ වට්ටක්කෙ දෙන්න පොරොන්දු වුණා.

ඉතිං අර මිනිස්සු ගස් අදින කඹ, බණ්ඩි කියත්, බර කරත්ත, ආදී දේවල් අරගෙන බාප්පගෙ හේනට ඇවිදින් අර විසාල වට්ටක්ක ගෙඩියෙන් බාගෙයක් විතර කපාගෙන යන්න ගියා. ඒ වැඩේ නිසාම කන්තලේ මහ පාරෙ ඉඳන් බාප්පගෙ හේනට හොඳ කරත්ත පාරකුත් කපන්න සිද්ධ වෙලා තියෙනවා.

එදා, ඒ කියන්නෙ දිසාපති ගෙ මළ ගේ දවසෙ හවස මහ අනෝරා වැස්සකුත් වැස්සයි කියනවා. ඉතිං බාප්පා පහුවදා උදෙන්ම හේනට ගියාලු අර වට්ටක්කෙ ඉතුරු කොටහ කොහොම හරි පොළට ගෙනිහිං විකුණගන්න හිතාගෙන.

ඒ යනකොට ඈත තියාම බාප්පට ඇහෙනවලු, ‘ජබු... ජුබු‘ කියලා සද්දයක්. තව ටිකක් ළඟට යනකොට තමයි සිද්ධිය දැකල තියෙන්නෙ.

වට්ටක්ක බෑවෙ වතුර පිරිලා, අලි රංචුවක් ඒකෙ බැහැගෙන දිය කෙළිනවා තමා බාප්පට දකින්න හම්බවෙලා තියෙන්නෙ. ඒ වෙනකොටත් අලි දෙන්නෙක් ගැඹුරු දියේ ගිළිලා මැරිලා, උඩ පාවෙනවලු...

අදටත් කන්තලේ ‘අලි වට්ටක්ක හේන‘ කියලා ඒ ප්‍රදේශය හඳුන්වනවා.

----------------------------------------

තව දවසක් බාප්පා හේනෙ පැල්කොටේ නිදාගෙන ඉද්දි, හීනෙන් වගේ දැනුනලු තමන්ගෙ ඔළුව කවුරු හරි උස්සන්න හදනවා. ඒත් එක්කම ‘බර බර බර බර‘ ගාලා බාහෝම හෙමිහිට සද්දයකුත් ඇහෙනවලු.

බාප්පා ඇහැරිලා බලනකොටයි දන්නෙ, හේනෙ හිටෝපු කිරි අල ගස් බොහොම සාරෙට හැදිලා, ඒවයෙ අල බහින සද්දෙ තමා අර ඇහිලා තියෙන්නෙ. පැල් කොටේ ගාව හැදිච්ච කිරි අල ගහක එක අලයක් පැලට යටින්  බැහැගෙන බැහැගෙන ඇවිත් උඩට මතුවෙලා එනවා, හරියටම බාප්පා නිදාගෙන හිටපු තැනට යටින්. ඒ අලේ  තමයි බාප්පගෙ ඔළුව උඩට උස්සගෙන මතු වෙලා තියෙන්නෙ.

----------------------------------------

http://www.silumina.lk/2011/04/17/ab1104174.jpg

බාප්පගෙ හේනෙ පතෝල මැස්සකුත් තිබුණයි කියනවනෙ. ඒකෙ හැදිච්ච එක පතෝල කරලක් කොච්චර ලොකුද කියනවනං, පොළට අරං ගියේ බාප්පයි ලප සාන්ති මාමයි තව කීප දෙනෙකුයි එකතු වෙලා කරේ තියාගෙන පාර දිගේ. (අර කලිං කතාවෙ කිව්ව කරත්ත පාර දිගේ)

ඔහොම කට්ටිය පතෝලෙ අරං යනකොට, ඉස්සරහින් ආවලු ටැක්ටරයක්. දැං මොකද කරන්නෙ, පාරෙන් අයින් වෙලා ඉඩ දෙන්න හැටියකුත් නෑ, පතෝල කරල පාරෙන් එකයි.

බාප්ප කරපු වැඩේ, කට්ටිය ඔක්කොම එකතු වෙලා පතෝල කරල පාර දිගේ බිම තිබ්බලු. තියලා, ඒකෙ අගිස්සයි නැට්ටයි කපලා, ටැක්ටරේ යැව්වලු පතෝල කරල මැද්දෙන්.

Friday, December 20, 2013

කාලිදාස ජාමෙ බේරගත්ත හැටි

කාලිදාස ගැන මුල්ම කතාව ආටිකල්ස් බ්ලොගේ තිබ්බා දැක්කා. ඒ දැකලා සංස්කෘත සාහිත්‍ය ප්‍රේමී ඩ්‍රැකියට කසන්න ගත්තා. ඉතිං මේ කොට කතාව දාන්න හිතුනා බ්ලොගේ පාළුව යන්නත් එක්කම.


කාලිදාස කවියා සේවය කළේ භෝජ රජතුමාගෙ රාජ සභාවෙයි. ඒ රාජ සභාවෙ හිටිය කවියන් හැමෝටම වඩා දක්ෂතා පෙන්නපු නිසා රාජ සභාවෙ හිටිය ගොඩක් දෙනා කාලිදාසට හිත යටින් නුරුස්සන ගතියක් තිබ්බා. දවසක් අනිත් කවියො සෙට් එකක් එකතු වෙලා කාලිදාසට සිරා මඩක් ගහන්න කල්පනා කළා. ඒකට ඒ කෂ්ඨිය හොයාගත්තා මෙලෝ හසරක් දන්නැති මෝඩ බමුණෙක්ව. එයාට සල්ලිත් දීලා, ගෝළයො කියන්න පුළුවන් ළමයි ගොඩකුත් සෙට් කරලා, අගනුවරට එව්වා. එයාට කියන්න කිව්වා මම තමයි කාලිදාසගෙත් ගුරු තුමා කියලා.

ඉතින් අර අහිංසක බමුණත් ලණුව කාලා, අගනුවරට ආවා. දවසකින් විතර කාලිදාසටත් ආරංචි වුණා එයාගෙ ගුරුවරයා ‍කියාගත්ත කෙනෙක් ඇවිත් ඉන්නවයි කියලා. කාලිදාස ගියා එයාව බලන්න. ගියාම තමයි දැනගත්තෙ මේ ජීවිතේටවත් දැකපු නැති බොරු ගුරුතුමෙක් කියලා.

කාලිදාස එතන හිටිය ගෝළයින්ට කිව්වලු, මට මගෙ ගුරුතුමත් එක්ක ප්‍රයිවට් එකේ කතා කරන්න ඕනෙ කියලා. ගෝළයො ටික එහෙට මෙහෙට උනාට පස්සෙ, කාලිදාස ඇහුවලු මොකද්ද මේ කරන වැඩේ තෙරුම කියලා. ගුරුතුමත් කිව්වලු, 'අනේ මන්දා මහත්තයෝ, මේ කට්ටිය මට ගෙවනවා, මාත් ඉතින් කියන විදිහට කරනවා' කියලා.

කාලිදාස කිව්වලු, 'හොඳා කමක් නෑ. ඔයාට සමහර විට රාජසභාවටත් ගෙන්නයි. එතෙන්දි ප්‍රශ්නයක් ඇහුවොත් උත්තර දෙන්න යන්නෙ නැතුව මට අත දික් කරන්න. මං උත්තර දෙන්නම්' කියලා.

ඒ කිව්වා වගේම පහුවදා අර ගුරුතුමාව රාජසභාවට කැ‍‍ඳෙව්වලු. කියන්න එපැයි, භෝජ රජතුමා බොහොම සම්භාව්‍ය, උගත්, විචාර ශීලී රජෙක්. ගුරුතුමා යනකොට රාජසභාවෙ පොඩි පහේ විවාදයක්ලු. රජතුමත් අර ගුරුතුමා ආව ගමන් විවාදයට මාතෘකා වෙච්ච ප්‍රශ්නෙ එයාගෙන් ඇහුවලු.

'රාවණා' කියලා ලියද්දි, සමහරු මුර්ධජ 'ණ' කාරයත්, සමහරු දන්තජ 'න' කාරයත් යොදනවා. හරි අකුර මොකද්ද? කියලා. (මං එතන හිටියනං නලීන් දිහාට අත දික් කරනවා)

ගුරුතුමාට එකපාරටම 'මොකද්ද මේ ගිණිගෙඩිය' කියලා කල්පනා වෙලා, දුන්නලු කැරකිලා යන්න උත්තරයක්. පොර කිව්වලු, '‍ඔය දෙකම වැරදියි. රාභණ කියන එකයි හරි' කියලා. ඊට පස්සෙ මතක් වුනාලු කාලිදාසට අත දික් කරන්න.

කාලිදාසත් නැගිට්ට ගමං කිව්වලු,

භකාරහ් කුම්භකර්ණෙච
භකාරෂ්ඨ විභීෂණෙ
තයෝර් ජ්‍යෙෂ්ඨ කුලශ්‍රේෂ්ඨ
භකාරං කිං න විද්‍යන්තෙ

කියලා.

කාලා වරෙංකො. මොකද්ද මේ ‍ශ්ලෝකෙ තේරුම?

'කුම්භකර්ණට 'භ' යන්නක් ඇත
විභීෂණටක් 'භ' යන්නක් ඇත
‍ඒ දෙන්නාටම වැඩිමල්, ගෙදර ලොක්කට
'භ' යන්නක් නැතිවෙන්නෙ කොහොමද?

ඕං ඔහොමයි කාලිදාසගෙ ස්ථානෝචිත ප්‍රඥාව.

මට නං මේ කතාව, අපේ දේශපාලනයෙ මූලික හරය එක්ක සෑහෙන සම්බන්ධයක් ‍තියෙන බව පේනවා.

ප/ලි

ඩ්‍රැකියා මේ ටිකේ ගෙදර වැඩ නිසා හිර වෙලා හිටියා. ඩ්‍රැකියා දිගටම ලියාවි. මේ පැත්ත අත නොහැර එන හැමෝටම ඩ්‍රැකියාගේ ප්‍රණාමය!

21 බීච් පාටියට බෙල්ල කඩාගෙන හරි එන්නයි අදහස. ජීවිතේට දැකපු නැති ඩ්‍රැකියාගේ හෘදයංගම යාළුවන්ගෙන් වැඩි දෙනෙක් එදාට අඳුනගන්න පුළුවන් වේවි කියලා හිතනවා.

Saturday, November 9, 2013

සංගීතය මිය ගිය දිනයක් - මන්නා ඩේ ගේ අභාවය

http://st1.bollywoodlife.com/wp-content/uploads/2013/10/Manna-de-241013.jpg

පණහේ දශකයේ සිට අසූව දශකය දක්වා හින්දි රිදී තිරය සංගීත රසයෙන් පුරවාලූ මන්නා ඩේ (1919 - 2013) පසුගිය ඔක්තෝබර් 24 දින අප අතරින් සදහටම වියෝ වූ පුවත සැළවිය. ඔහු 1942 සිට මේ දක්වා ගීත හාර දහසකට වඩා ගායනා කර තිබේ.  1971 දී ඉන්දීය රජය විසින් පිදෙන පද්ම ශ‍්‍රී සම්මානයෙන් ද, 2005 දී පද්ම භූෂන් සම්මානයෙන් ද, 2007 දී දාදාසහීබ් පල්කේ සම්මානයෙන්ද ඔහු පුද ලැබූ අතර, රබීන්ද්‍ර භාරතී විශ්වවිද්‍යාලයෙන් 2004 දී ද, ජාදායිපූර් විශ්වවිද්‍යාලයෙන් 2008 දී ද පිරිනැමුණු ඞී. ලිට්. ආචාර්ය උපාධි දෙකකින් ද ඔහුගේ දීර්ඝ කාලීන මෙහෙවර අගයනු ලැබිණ. හෘත් අකරණිය හේතුවෙන් නාරායන හෘදයාලයේදී ඔක්තෝබර් 24 දින පෙරවරු 3.51 ට ඔහු මිය යන විට මන්නා ඩේ අනූ හතර වන වියේ පසු විය.

හින්දි සහ බෙංගාලි භාෂාවලින් ප‍්‍රධාන කොටම ගායනා කළ මන්නා ඩේ ඊට අමතරව තවත් ඉන්දීය භාෂා කීපයකින්ම ගීත ගායනා කොට ඇත. ඔහුගේ සංගීත දිවියේ ස්වර්ණමය අවධිය වූයේ 1953 - 1976 කාලයයි.

ළමා විය

මන්නා ඩේ, පූර්ණ චන්ද්‍ර ඩේ සහ මහාමායා යුවළට දාව 1919 මැයි මස 1 දින උපත ලැබීය. ඔහු ගේ මුල් නම වූයේ ප්‍රබෝද් චන්ද්‍ර ඩේ ය. සිය දෙමාපියන් හැරුණු කොට ඔහුගේ ජීවිතයට වැඩිම බලපෑමක් එල්ල කළේ, බාප්පා වූ සංගීතාචාර්ය ක‍්‍රිෂ්ණ චන්ද්‍ර ඩේ ය. කුඩා කණිෂ්ඨ විද්‍යාලයක් වූ ඉන්දු බාබුර් පාඨශාලාවෙන් මුල් අධ්‍යාපනය ලද හෙතෙම, 1929 සිටම පාසැල් වේදිකාවේ ගායකයෙකු ලෙස සිය හැකියාවන් දැක්වූයේය. ගැටවර වියට එළඹෙන විට කැපි පෙනෙන උස් මහත් සිරුරකින් හෙබියා වූ ඔහු, උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා ස්කොට්ලන්ත දේවස්ථානයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ විද්‍යාලයටත්, පසුව ස්කොට්ලන්ත දේවස්ථාන විද්‍යාලයටත් ඇතුල් විය. එහිදී ඔහු රෙස්ලින් සහ බොක්සිං ක‍්‍රීඩාවෙහි දක්ෂතා දැක්වීය. විද්‍යාසාගර් උසස් විද්‍යාලයෙන් මන්නා ඩේ සිය විද්‍යාල ජීවිතය අවසන් කළේය.

මන්නා ඩේ සංගීතය හැදෑරුවේ ක‍්‍රිෂ්ණ චන්ද්‍ර ඩේ සහ පසුව උස්තාද් දාබිර් ඛාන් වෙතිනි. මෙම කාලයේදී ම පිට පිට වසර තුනක් තිස්සේ ඔහු වෙනස් වෙනස් සංගීත ශෛලි තුනක් යටතේ, අන්තර් විද්‍යාලයීය ගායනා තරඟවලදී පළමු තැන අත් කර ගැනීමට සමත් විය.

හින්දි රිදී තිරයේ මන්නා ඩේ ගේ මෙහෙවර

1942 දී ක‍්‍රිෂ්ණ චන්ද්‍ර ඩේ සමඟ බොම්බායට අවතීර්ණ වූ මන්නා ඩේ, සිය බාප්පා යටතේ ද, ඉන් පසුව කීර්තිමත් සංගීතඥ සචින් දේව් බර්මන් යටතේ ද සහායක සංගීත අධ්‍යක්ෂ වරයෙක් වශයෙන් වැඩ කිරීමට පටන් ගත්තේය. ඉන් පසු තවත් සංගීතඥයන් සමඟ ද වැඩ කළ හෙතෙම පසු කාලීනව ස්වාධීනව සංගීත ක්ෂේත‍්‍රයෙහි කටයුතු කිරීමට පටන් ගත්තේය. මෙසේ හින්දි සිනමාවේ ස්වාධීන සංගීත අධ්‍යක්ෂ වරයෙකු ලෙස වැඩ කරමින්ම ඔහු උස්තාද් අමන් අලි ඛාන් සහ උස්තාද් අබ්දුල් රහ්මන් ඛාන් යටතේ හින්දුස්ථානි සම්භාව්‍ය සංගීතය හැදෑරීම ද දිගටම කරගෙන ගියේ ය.

මන්නා ඩේ 1942 දී තිරගතවූ ‘තමන්නා’ හින්දි සිනමා පටයෙන් මුල් වරට සිනමා පසුබිම් ගායනයට අවතීර්ණ විය. එහි ක‍්‍රිෂ්ණ චන්ද්‍ර ඩේ ගේ සංගීතයට ඔහු සුරයියා සමඟ ගැයූ ‘ජාගෝ ආයී ඌෂා පොන්චී භෝලේ ජාගෝ’ නම් යුග ගීතය, ඉතාමත් කෙටි කලකින් ජනප‍්‍රිය විය. 1944 දී කාදම්බරී චිත‍්‍රපටය සඳහා ඔහු ගැයූ ‘ ඕ පේ‍්‍රම් දිවානී සම්භල් කේ චල්නා’ (සංගීතය අනිල් බිස්වාස්), 1946 දී දූර් චලේ චිත‍්‍රපටය සඳහා ගැයූ ‘දිල් චුරානේ කි ලියේ’ (සංගීතය ජෆාර් ඛුර්ෂිඞ්) ගීත මෙන්ම, 1946 කමලා චිත‍්‍රපටය සඳහා අමීරා බාහී සමඟ ගැයූ ‘ඒ දුනියා ජරා සුනේ’ සහ 1947 දී චල්තේ චල්තේ චිත‍්‍රපටය සඳහා මීනා කපූර් සමඟ ගැයූ ‘ආජ් බොර් ආයී’ වැනි යුග ගීත එම වර්ෂ වල ගීත දර්ශකයන්හි පළමු ස්ථානයට ළඟා වූ ගීත විය. 1945-47 කාලයේ රාජ්කුමාරී සමඟ මන්නා ඩේ ගැයූ යුග ගී ඉතා ජනප‍්‍රිය විය. ඒ අතර 1945 වික‍්‍රමාදිත්‍ය චිත‍්‍රපටයට ගැයූ ‘හේ ගගන් මෙ බාදල් තේරේ’, 1946 ඉන්සාෆ් චිත‍්‍රපටයේ ‘ආවොජී මෝරේ’, ගීත් ගෝවින්ද් චිත‍්‍රපටයට පන්ඩිත් ඉන්ද්‍රා සංගීතවත් කළ ‘කිත් හෝ නන්දො කුමාර්’, ‘වෝර් සාඛී ආජ් ලාජ්’, ‘අප්නේ හී රන්ග්’, ‘ලාලිත් ලබන්ග් ලතා’ යනාදී ගීත වේ. ඔහු පළමු වරට 1950 දී තිරගත වූ මාෂල් සිනමා පටයේ සචින් දේව් බර්මන් සංගීතවත් කළ ‘ඌපර් ගගන් විශාල්’ සහ ‘දුනියා කේ ලෝගෝ’ ගීත ගායනා කරමින් ඒ දැවැන්ත සංගීතඥයා සමඟ සම්බන්ධතාවය ඇතිකර ගත්තේය. ඒ ගීත රචනා වූයේ කවි ප‍්‍රදීප් අතිනි. 1952 දී අමර් භූපාලි නමින් සහ එකම කතා වස්තුවකින් හෙබි බෙංගාලි සහ මරාටි චිත‍්‍රපට දෙකෙහි මන්නා ඩේ පසුබිම් ගීත ගායනා කළේ ය. මෙයින් පසු ඔහු බෙංගාලි සහ මරාටි සිනමාවේ ද ප‍්‍රමුඛ පසුබිම් ගායකයෙකු බවට පත් විය.

http://static.ibnlive.in.com/pix/slideshow/10-2013/manna-dey-19192013/manna-13-june-9.jpg
මන්නා ඩේ, මොහොමඞ් රාෆි සහ තලාත් මෙහෙමුද්

1947න් පසු මන්නා ඩේ ගේ හඬ, අනිල් බිස්වාස්, ශංකර් රා ඕ ව්‍යාස්, එස්. කේ. පාල්, එස්. ඞී. බර්මන්, ඛේම් චාන්ද් ප‍්‍රකාශ්, මොහොමඞ් සාෆි යන සංගීතඥයන් ගේ සංගීතය සමඟ බහුල වශයෙන් හින්දි රිදී තිරයේ ඇසෙන්නට ලැබුණි. අනිල් බිස්වාස් සමඟ මන්නා ඩේ වැඩ කළේ ඉතා සුළු චිත‍්‍රපට ගණනක වුවත්, ඒවායේ ගීත රසිකයන්ගේ හදේ ගැඹුරට කාවැදුණු නිර්මාණ බවට පත් විය. ගජ්රේ (1948), හම් භි ඉන්සාන් හේ (1948), දෝ සිතාරේ (1951), හම් දර්ද් (1953), මහත්මා කබීර් (1954), ජාසූස් (1957) සහ පර්දේසී (1957) එවැනි චිත‍්‍රපට වේ. 1940-61 කාලයේ සුපිරි තරුවක් වූ ශම්ෂාඞ් බෙගම් සමඟ ඔහු මුලින්ම ගායනා කළේ 1949 දී එස්. කේ. පාල් සංගීතවත් කළ ගර්ල්ස් ස්කූල් චිත‍්‍රපටයේ ‘පූලෝන් කා ස්වප්නා’ ගීතයයි. එවක නැගී එන ගායිකාවක් වූ ලතා මංගේෂ්කර් සමඟ ඔහු ගැයූ පළමු යුග ගීතය වූයේ වසන්ත් දේසායි සංගීතය සැපයූ නරසිංහ අවතාර් (1949) චිත‍්‍රපටයේ ‘ලපට් කෙ පොට් පහනේ බික්රාල්’ ය. එසේම පන්නාලාල් ඝෝෂ් සංගීතය අධ්‍යක්ෂණය කළ ආන්දෝලන් (1951) සිනමා පටය සඳහා ඔහු මුල් වරට කිෂෝර් කුමාර් සමඟ ‘සුබහෝ කී පහෙලි කිරන්’ ගීතය ගැයුවේය. ගීතා රෝයි (පසුව ගීතා දත්) සමඟ ඔහුට මුලින්ම ගැයීමට අවස්ථාව ලැබුණේ 1949 දී ෂංකර් රාඕ ව්‍යාස් සංගීතවත් කළ රාම් විවාහ් චිත‍්‍රපටයේ ‘දෝන්යෝ දෝන්යෝ හේ අයෝද් පුරි’ ගීතයයි. 1951 තිරගත වූ ඝන්ත්ශාලා සංගීතය සැපයූ ජංගල් කා ජාන්වර් සිනමා පටයේ ‘හේ යේ හේන්’ ගීතය මන්නා ඬේ උමාදේවි (ටුන් ටුන්) සමඟ ගැයූ මුල්ම යුග ගීතය වූ අතර, එවක ආන්දෝලනයට ලක් වූ ගායිකාවක් වූ ආශා භෝස්ලේ සමඟ ඔහුගේ මුල්ම ගීතය වූ ‘ ඕ රාත් ගයී ෆිර් දින් ආයා’ ගීතය 1953 දී තිරගත වූ බූට් පොලිෂ් චිත‍්‍රපටයට ඇතුළත් විය.

1948 - 1954 කාලයේ මන්නා ඩේ සිය ප‍්‍රවීණත්වය මනාව පිළිබිඹු කළේ සම්භාව්‍ය සංගීතය පමණක් නොව, සම්භාව්‍ය සහ පොප් ශෛලින් මුසු වූ සංගීතය පාදක වූ සිනමා ගීත ඇසුරින් මෙන්ම, සම්භාව්‍ය සංගීත ප‍්‍රසංග ද පැවැත්වීම මඟිනි. බටහිර සංගීතය සමඟ ඔහු කළ පර්යේෂණ තුලින් පැන නැඟුණු අමතක නොවන සුළු මධුර ස්වර නිර්මාණයන් නිසා 1955 සිට ඔහුට සිනමා ක්ෂේත‍්‍රයේ පැවති ඉල්ලූම වැඩි විය. 1953 සිට ඔහු සිනමා පට සඳහා මියුරු ගසල් ගී පවා ගායනා කරන්නට ගති. 1951 ශ‍්‍රී ගණේෂ් සහ විස්වාමිත‍්‍ර යන චිත‍්‍රපට දෙකෙහි ඛේම්චාන්ද් ප‍්‍රකාශ් සමඟ සංගීතය අධ්‍යක්ෂණය කරමින්, හින්දි සිනමාවේ සංගීත අධ්‍යක්ෂකවරයෙකු ලෙසද කටයුතු කරන්නට පටන් ගත්තේය.

1954 වන විට මන්නා ඩේ බොහෝ ඉන්දීය භාෂාවන්ගෙන් එළි දැක්වුණු සිනමා කර්මාන්තය තුළ සුප‍්‍රකට චරිතයක් විය. 1953 දී දෝ භිගා සමීන් චිත‍්‍රපටය එළි දැක්වීමෙන් පසු ඔහු ජාතික තලයේ ජනප‍්‍රියත්වයක් හිමිකර ගත්තේය. එහි සලීල් චෞද්රි ගේ සංගීතයට ඔහු ගැයූ ගී දෙකක් ඉතා ඉහළ ජනප‍්‍රසාදයට ලක් විය. 1953 සිට 92 දක්වා මන්නා ඩේ සමඟ වැඩ කළ සලීල් චෞද්රි ඔහු ලවා බෙංගාලි සහ මලයාලම් චිත‍්‍රපට ගීත පවා ගායනා කරවීය. ශංකර් - ජායිකිශන් සංගීතඥයන් ද, හින්දි සිනමාවේ දැවැන්ත නිෂ්පාදකවරයෙකු වූ රාජ් කපූර් ද සමඟ මන්නා ඩේ මුලින්ම සම්බන්ධ වූයේ ආවාරා සිනමා පටයෙනි. එහෙත් එම සංයෝගය වඩාත් ජනප‍්‍රිය වූයේ 1954 තිරගත වූ බූට් පොලිෂ් චිත‍්‍රපටයෙනි. එතැන් සිට 1971 වසර දක්වා පැවති මෙම ත‍්‍රිත්වයේ සංයෝජනය, ඇතැම් විට ආදායම් වාර්තා අතින් චිත‍්‍රපට අසාර්ථක වූවත් සංගීතය අතින් රසිකයන්ගේ හදවත් තුළ සදා රැඳෙන තරමේ සාර්ථකත්වයක් අත්කර ගති. මේ අතර ශ‍්‍රී 420, චෝරී චෝරී, මේරා නාම් ජෝකර් යනාදී සිනමා නිර්මාණ වෙති. සී. රාමචන්ද්‍ර මුල් වරට 1955 දී ඉන්සානියාත් නම් චිත‍්‍රපටය සඳහා මන්නා ඩේ ගේ හඬ යොදාගත් අතර, ඉන්පසු 1960 ගණන් දක්වා ඔහුගේ ගායනා තලාක් (1959), නව්රාන්, පයිඝම්, ස්ත‍්‍රී (1961), වීර් භීම්සේන් ආදී තම චිත‍්‍රපට ආලෝකවත් කිරීමට යොදාගත්තේය. 1956 දී ඔහු නව ගායක පරපුරක් සමඟ ගායනා කරන්නට පටන් ගති. ඒ අතර, සුභා මල්හෝත‍්‍රා, බිනාතා චැටර්ජී, සබීතා බැනර්ජී සහ මීනා කපූර් වූහ.

1954 තිරගත වූ මහා පූජා සිනමා පටයෙන් මන්නා ඩේ ස්වාධීන සංගීත අධ්‍යක්ෂකවරයෙකු ලෙස කටයුතු කිරීම ඇරඹීය. 1953 සිට 55 දක්වා හින්දි ගී 83 ක් ගැයූ ඔහුගේ ජනප‍්‍රියතාව කෙතෙක් ඉහළ ගියේ ද යත්, 1956 දී ඔහු ගීත 45 ක් ද, 1957 දී ගීත 95ක් ද, 1958 දී ගීත 64 ක් ද පටිගත කර තිබිණ. හින්දි සිනමා ක්ෂේත‍්‍රයේ ඔහුගේ උච්ඡතම අවධිය ලෙස සැළකෙන 1953 - 1969 කාලයේ ඔහු ගීත 758 ක් පටිගත කර ඇති අතර, ඉන් 631 ක් ම 1957-1969 අතර කාලයේ ගැයුණු ඒවා වේ. 1954 - 1968 කාලය තුළ නෞෂාද්, කේ. දත්ත, වසන්ත් පවර් සහ රාම්, වසන්ත් දේසායි, රවි, එස්. කේ. පාල්, අවිනාශ් ව්‍යාස්, එස්. එන්. ත‍්‍රිපති, සන්මුක් බාබු, නිසර් බස්මි, හසන්ලාල් භගත‍්‍රම්, බී. එන්. බාලි, සුශන්තා බැනර්ජී,  ඕ. පී. නයියාර්, ජී. රාමනාදන්, ටී. ජී. ලිංගප්පා, නිර්මල් කුමාර්, ගුලාම් මොහොමඞ්, බිපින් දත්තා, රබීන් බැනර්ජී, රොෂාන්, සපන් ජග්මෝහන් යනාදී අනෙකුත් සංගීතඥයන් සමඟද ඔහු වැඩ කර තිබේ.

නව පරපුරේ සංගීතඥයන් වූ කල්‍යාන්ජී - ආනන්ද්ජී මන්නා ඬේ සමඟ ගීත පටිගත කිරිම ඇරඹුවේ 1958 දී වන අතර, ලක්ෂ්මිකාන්ත් - ප්‍යාරෙලාල් 1964 සිට ඔහු සමඟ වැඩ කළහ. රාහුල් දේව් බර්මන් මන්නා ඬේ ලවා ගැයවූ ‘ආවෝ ට්විස්ට් කරේ’ සහ ‘ප්‍යාර් කර්තා ජා’ යන බටහිර ආරේ ගීත 1965 දී ඉමහත් ජනප‍්‍රියත්වයට පත් විය. එහෙත් 1955 - 69 කාලය තුළ වාණිජමය වශයෙන් සාර්ථක වූ සිනමා පට තුළ එක දිගටම ජනප‍්‍රිය වූ ගීත සඳහා ඔහුට සංගීතය සැපයූවෝ, එස්. ඞී. බර්මන්, සී. රාමචන්ද්‍ර, අවිනාශ් ව්‍යාස්, වසන්ත් දේසායි, අනිල් බිස්වාස්, සලීල් චෞද්රි සහ ශංකර් ජායිකිෂන් ය. වසන්ත් දේසායි සංගීතවත් කළ ‘ලපක් ජපක් තු ආ රේ’ (බූට් පොලිෂ් - 1954), ‘තූ ප්‍යාර් කා සාගර් හේ’ (සීමා - 1955 - සිංහල ගීතය - ශ්‍රී පා වඳිමු මුණි ගේ - ගායනය සිසිර සේනාරත්න), ‘යේ කහානී හේ දියේ  ඕර් ටූෆාන් කී’ (දියා  ඕර් ටූෆාන් - 1956), ගීත ද, ‘හම්දුම් සේ ගයේ’ (මන්සිල් - 1960), ‘ආයේ මෙරේ ප්‍යාර් වටන්’ (කාබුලිවාලා - 1961), ‘ලාගා චුනරි මේ දාග්’ (දිල් හි තෝ හේ - 1963), වැනි ගීතද, සම්භාව්‍ය ගීත වූ ‘සුර් නා සාජේ’ (බසන්ත් බහාර් - 1956), ‘කෝන් ආයා මෙරේ මාන්’ (දේක් කබීරා රෝයා - 1957), ‘පූචෝ නා කේසේ මේ රේන්’ (මෙරි සූරත් තෙරි ආකේන් - 1963), ‘ජනක් ජනක් තොරෙ බාජේ පායලියා’ (මෙරෙ හසූර් - 1965), යනාදියද, ජනගී ආරෙන් ගැයුණු ‘කිසි චිල්මන් සේ’ (බාත් ඒක් රාත් කි - 1962), ‘එ මෙරී සොහ්රා ජබීන්’ (වක්ත් - 1965), ‘චලත් මුසාෆිර් මෝ ලියා’ (තීස්රී කසම් - 1967), ‘ආවෝ ආවෝ සාවරියා’ ආදී ගීත ද, ලතා මංගේෂකර් සමඟ ගැයූ ‘මස්තී බරා යේ සමා’ (පර්වාරිෂ් - 1958), ‘නේන් මිලේ චේන් කහා’ (බසන්ත් බහාර් - 1956), ‘කෙහ්දෝ ජී කෙහ්දෝ චූපාවෝනා ප්‍යාර්’ (කිස්මත් කා කේල් - 1956), ‘තුම් ගගන් කෙ චන්ද්‍රමා’ (සාතී සාවිත‍්‍රී - 1964), ‘දිල් කී ගිරා’ (රාත්  ඕර් දින් - 1966), ‘චුනරි සම්භල් ගොරී’ (බහාරෝ කේ සප්නේ - 1967) වැනි යුග ගීතද ඒ ඒ අවුරුදු වල ඉතා පනප‍්‍රිය විය. සම්භාව්‍ය සංගීතය පදනම් වූ කේවල හා යුග ගීත ජනප‍්‍රිය තලයට රැගෙන ඒම පිළිබඳව ස්තූතිය හිමි විය යුත්තන්ගෙන් කෙනෙකි, මන්නා ඩේ. හොඳම උදාහරණයක් වන, 1959 දී චාචා සින්ද්බාද් සිනමා පටය සඳහා ඔහු ලතා සමඟ ගැයූ ‘ප‍්‍රීතම් දරස් දික්හෝ’ ගීතය ලාලිත් රාගය මුල්කොට ගත්තකි. එතෙක් හින්දි සිනමාවේ දුෂ්ඨ චරිතයන්ට පණදුන් ප‍්‍රාන් වෙනුවෙන් උප්කාර් (1967) චිත‍්‍රපටයට කළ්‍යාන්ජී ආනන්ද්ජී ගේ සංගීතයට ඔහු ගැයූ ‘කසමේ වාදේ ප්‍යාර්’ ගීතය ඉමහත් වෙනසක් ඇති කළ සන්ධිස්ථානයක් විය. එම ගීතයෙන් මන්නා ඩේ ජනාදරයට පත් වූවා මෙන්ම, ප‍්‍රාන්, වීර චරිත රඟපෑමට ඉන් පෙළඹවීමක්ද ඇති විය.

සිනමාවේ දී රාජ් කපූර් ගේ නිත්‍ය හඬ මුකේෂ් වූවත්, ජනප‍්‍රිය වූ චිත‍්‍රපට කිහිපයකම මන්නා ඩේ ඔහු වෙනුවෙන් ගයා තිබේ. ශ‍්‍රී 420 (මුඞ් මුඞ් කේ නා දේක්, ප්‍යාර් හුවා ඉක්රාර් හුවා), චෝරී චෝරී (යේ රාත් බීගී බීගී, ජහා මේ ජාතී, ආජා සනම්), පර්වාරිෂ් (මස්ති බහා හේ සමා), දිල් හි තෝ හේ (ලගා චුනරි මේ දාග්), මේරා නාම් ජෝකර් (ඒ භායි සරා දේක් කෙ චලෝ) සහ කල් ආජ්  ඕර් කල් (ඒක් පාවෝ චල් රහා හේ - 1971) වැනි සිනමා පට මෙයට උදාහරණ වෙති. ආර්. ඞී. බර්මන් මන්නා ඩේ සමඟ 1965 සිට දිගටම බොහෝ ජනප‍්‍රිය වූ ගීත පටිගත කළේය. භූත් බංගලා, ගෝම්තී කෙ කිනාරේ, චාන්දන් කා පල්නා, බහාරෝ කේ සප්නේ, පඩෝසන්, වැනි චිත‍්‍රපට වලට ඒ ගීත ඇතුළත් විය. 1950 සිට 1969 දක්වා වූ බොහෝ සිනමා පට වල බාල්රාජ් සාහ්නි සඳහා ද, 1660 - 75 කාලය තුළ මෙහ්මුඞ් සහ අනූපම් කුමාර් සඳහා ද ඔහු ගීත ගායනා කළේය.

http://media-cache-ec0.pinimg.com/236x/57/a8/d2/57a8d2dc71a661b81dcbf2893042ef32.jpg
ශ‍්‍රී 420 චිත‍්‍රපටයේ ඇතුළත් වූ ‘ප්‍යාර් හුවා ඉක්රාර් හුවා’ ගීතයේ දර්ශනයක්

1956 න් පසු නැගී ආ නව පරපුරේ ගායිකාවන් අතරින් සුමන් කළ්‍යාන්පුර්, මන්නා ඩේ සමඟ ගැයූ යුග ගී බොහෝ ජනප‍්‍රිය විය. ඔවුන් දෙදෙනා මුලින්ම ගැයූවේ බී. එන්. බාලි සංගීතවත් කළ මායා නග්රි (1957) චිත‍්‍රපටයේ එන ‘පේ‍්‍රම් බඩා බල්වාන් ජගත්’ ය. එතැන් සිට ඔවුන් දෙදෙනා ගයා ඇති ගීත 45 ක් පමණ වන ප‍්‍රමාණය අතරින්, ඉතාමත් ජනප‍්‍රිය වූ ගීත වන්නේ, ‘තුම් ජෝ ආවෝ’ (සාකී රොබින් - 1962 - සංගීතය රොබින් බැනර්ජී), ‘දිල් සේ ජෝ බාත්’ (සී. රාමචන්ද්‍ර සංගීතවත් කළ අල් හිලාල් - 1958), දත්තාරාම් වාද්කාර් සංගීතවත් කළ ‘නා ජානේ කහා’ (සින්දගී  ඕර් ක්වාබ් - 1963), ‘යේ දින් කේ කුෂී කේ’ (ජබ් සේ තුම්හේ දේකා හේ - 1963) සහ ‘බීගී හවෝ මේ’ (ශ‍්‍රීමන් සත්‍යවාදී - 1960), ‘ආන්ක් මේ ශෝකී’ (බාබුල් සංගීතය සැපයූ රෙශ්මී රූමල් - 1960), ‘ආවෝ හිල්මි කේ නාචෝ රේ’ (ශංකර් - ජායිකිෂන් සංගීතවත් කළ ජානේ අන්ජානේ - 1970) සහ ලක්ෂ්මිකාන්ත් - ප්‍යාරෙලාල් ගේ සංගීතයට ගැයුනු ‘දිල් තෝ දිල් හේ පූල් භි’ (දෆා 302 - 1975) යන ගීතය.

මන්නා ඩේ සමඟ ගැයූ තවත් ඉතා ජනප‍්‍රිය ගායකයෙකු වූයේ මොහොමඞ් රාෆි ය. රාෆි ඔහු සමඟ ගීත 101ක් ගායනා කර ඇති අතර, ඉන් 58 ක් යුග ගීත වේ. ඒ අතර, ‘ඉෂ්ක් ඉෂ්ක්’ (බර්සාත් කි රාත්), ‘තු හේ මේරා පේ‍්‍රම් දේව්තා’ (කල්පනා), ‘මමා  ඕ මාම’ (පර්වාරිෂ්), ‘දුනියා කේ ලියේ’ (මාන් ගයේ උස්තාද් - 1981), ‘මේ හූ තෙරා පේ‍්‍රම්  ඕර් තූ හෝ මෙරි ප‍්‍රාන්’ (රාහු කේතු - 1979), ‘හින්දුස්ථාන් කි කසම්’ (හින්දුස්ථාන් කි කසම් 1973), ‘හම් තෝ තෙරේ හේ දීවානී’ (ජෝහාර් මෙහ්මූද් ඉන් හොං කොං), ‘බඩෙ මිය දීවානේ’ (ෂාගිර්ද්), ‘යේ දෝ දිවානේ දිල් කේ’ (ජොහාර් මෙහ්මූද් ඉන් ගෝවා), ‘අගර් දිල් දිල් සේ’ (ශෝලා  ඕර් ෂබ්නම් - 1961) ආදී ගීත ඉතා ජනප‍්‍රිය විය.

1953 - 82 කාලය තුළ ආශා බෝස්ලේ සමඟ මන්නා ඩේ හින්දි ගී 160 ක් පමණ පටිගත කර තිබේ. ඔවුන් එකට ගැයූ අවසන් ගීතය වූයේ තෙරි මාන්ග් සිතාරෝ සේ බාර් දූන් විය. මෙම දෙපළගේ ජනප‍්‍රිය ගීත අතර, ‘යේ හවා යේ නදී කා’ (ඝර් සංසාර් - 1958), ‘තූ චුපී හේ කහා’ (නව්රාන් - 1959), ‘ජෝදී හමාරී ජාමේගී’ (ඖලාද් - 1968), ‘සාන්ජ් දලී දිල් කී ලගී’ (කාලා බසාර් - 1960), ‘ආයේ කාශ් චල්තේ මිල්තේ’ (මන්සිල් - 1960), ‘නා තෝහ් කර්වාන් කී තාලාෂ් හේ’ (බර්සාත් කී රාත් - 1960), ‘ජානේ නා දූන්ගා’ (දදීමා - 1966), ‘රේ මාන් සූර් මේ ගා’ (ලාල් පත්ථර් - 1971), ‘සින්දගී හේ කේල්’ (සීතා  ඕර් ගීතා - 1972) සහ ‘පයිසා දෞලත්’ (ධර්කන් - 1972) වේ.

මන්නා ඩේ ගීතා දත් සමඟ 1949 - 64 කාලයේ යුග ගී 27 ක් පමණ ගායනා කර තිබේ. ඉන් ජනප‍්‍රිය වූ ගීත අතර, සම්භාව්‍ය සංගීතයට මෙන්ම, ට්විස්ට් නැටුම් රිද්මය, රොක් ඇන්ඞ් රෝල්, චාචා වැනි ශෛලීන් සහිත සංගීතයට ගැයුනු ගීතද වේ. ඒ අතර, ‘ආන් මිලෝ’ (දේව්දාස්), ‘ ඕ මාස්ටර් සුනෝ ඒක් බාත්’ (අග‍්‍රා රෝඞ් - 1975), ‘කරෝ නා පෙරේ ගලී කේ මෙරේ’ (සුධින් දාස්ගුප්ත සංගීතවත් කළ බෙංගාලි සිනමා පටයක් වූ ගලී තෙකේ රාජ්පත් - 1959), ‘නයා නයා චාන්ද් හේ ජී’ (එස්. එන්. ත‍්‍රිපති සංගීතවත් කළ ඛුදා කා බන්දා - 1957) ප‍්‍රකට ය. එස්. එන්. ත‍්‍රිපති ගේ සංගීතයට 1961 දී පියා මිලන් කී ආකාස් චිත‍්‍රපටය සඳහා ඔහු ගැයූ ‘පික්නික් මේ ටික් ටික්’ ගීතයේ යෝඞ්ල් කිරීම දැකිය හැකි වූ අතර, කිෂෝර් ගේ ශෛලියේ උච්ඡ ස්වරයෙන් ගැයීමද දැකිය හැකි විය.

ලතා මංගේෂ්කාර් සමඟ ඔහු හින්දි යුග ගී 103 ක් පමණ ගැයූ අතර, ඉන් ‘තෙරෙ බිනා ආග් යේ චාන්ද්නී’ (ආවාරා), ‘යේ රාත් බීගී බීගී’ සහ ‘ආජා සනම් මධුර් චාන්ද්නී මෙ’ (චෝරී චෝරී), ‘ප්‍යාර් හුවා ඉක්රාර් හුවා’ (ශ‍්‍රී 420), ‘වෝ චාන්ද් මුස්කායේ’ (අක්හ්රි දාවෝ - 1958), ‘රිතු ආයේ’ සහ ‘දිල් කි ගිරා කෝල් දෝ’ (රාත්  ඕර් දින් - 1966), ‘ආයා අබ්දුල්ලා ආයා’ (ජුවාරි - 1968), ‘සෝච් කේ යේ ගගන් ජුමේ’ (ජ්‍යෝති - 1969) සහ ‘මේ බුඞ්ඩෝ ලම්බෝ ලම්බෝ’ (බුඞ්ඩා මිල් ගයා - 1971) අදටත් ඉතාමත් ජනප‍්‍රිය ගීත වේ.

1968 වන තුරුම කිෂෝර් කුමාර් සහ මන්නා ඩේ පටිගත කර ඇත්තේ ගීත 6 ක් පමණක් වුවද, ඒ සියල්ල ම ජනප‍්‍රසාදය ඉහළින්ම දිනාගත් නිර්මාණ විය. ඔවුන්ගේ පළමු ගීය ‘සුබහෝ කි පහේලී කිරන්’ (ආන්දෝලන් - 1951) වූ අතර ‘තුභි පියා චිකාරා හූ’ සහ තූ ජාම් ලියේ ජා (බේවකූෆ් - 1960), ‘බාබු සමජ්හෝ ඉශාරේ’ (චල්තී කා නාම් ගාඞී - 1958) යන ගීත තුන සංගීතවත් කරන ලද්දේ එස්. ඞී. බර්මන් විසිනි. ‘බහෙතා පානී බහෙතා ජායේ’ (ධාකේ කේ මලමාල්) සී රාමචන්ද්‍ර විසින් ද, ‘ජොයෝ ජොයෝ මෙරෙ ලාල්’ (1952) එස්. කේ. පාල් විසින් ද, සංගීතවත් විය. 1968 දී ආර්. ඞී බර්මන් විසින් මෙම ගායකයන් දෙදෙනා පඩෝසන් චිත‍්‍රපටය සඳහා එක්තැන් කිරීම, කැපී පෙනුනු අවස්ථාවක් විය. එහි සංගීත ගුරුවරයා සහ පෙම්වතා තරුණියගේ සිත දිනා ගැනීම පිණිස පවත්වන ගායනා තරඟය සඳහා යොදාගත්, මොවුන්ගේ දීර්ඝ යුග ගීතය වූ ‘එක් චතුර් නාර්’ මතකයේ නොමැකෙන නිර්මාණයකි. කිෂෝර් කුමාර් මෙම ගීතය පටිගත කරන අවස්ථාවේදී ම තවත් කොටස් එකතු කරමින් වැඩි දියුණු කළ බව කියැවෙන අතර, ඔහු සම්භාව්‍ය සංගීතය උගත් ගායකයෙකු නොවූ බැවින්, මන්නා ඩේ මෙම ගීතය ඉතා හොඳින් ගායනා කර පෙන්වීමට සිතා ආත්මීයව මෙම ගීතයට සමවැදී ගායනා කළ බවත්, තිර රචනයට අනුව ඔහු කිෂෝර් කුමාර් විසින් පරදවන ලද අවස්ථාවේ ඒ පිළිබඳ සිත් තැවුලට පත් වුණු බවත් කියැවේ. 1951 - 1987 කාලය තුළ මන්නා ඩේ කිෂෝර් කුමාර් සමඟ ගීත 31 ක් පටිගත කර ඇත. 1969 දී ආරාධනා චිත‍්‍රපටයෙන් පසු කිෂෝර් කුමාර් ගේ ජනප‍්‍රියතාවය ඉහළ ගිය අතර, එය මුකේෂ්, රාෆි සහ මන්නා ඩේ හට එතෙක් පැවති ඉල්ලූම වෙත බලපෑවේ ය. ‘තුජෙ සූරජ් කහූන් යා චන්දා’ (ඒක් පූල් දෝ මාලි - 1969), එස්. ඞී. බර්මන් සංගීතවත් කළ ‘මිත්වා මිත්වා පියා මේනේ කියා’ (උස් පාර් - 1974) සහ බොබී චිත‍්‍රපටය සඳහා ශෛලේන්ද්‍ර සිං සමඟ ගැයූ ‘නා මාඟෝ සෝනා චාන්දී’ වැනි ගීත ද ඒ ඒ වර්ෂ වල ඉහළම ජනප‍්‍රියතාවයට පත් විය. සිනමා පටයකට ඇතුළත් නොවූ ‘සාවන් කී රිම් ජීම් මේ’ ගීතයද රේඩියෝව හරහා ජනප‍්‍රිය වූවකි.

1971 දී රාජේශ් ඛන්නා සිනමාපට වල තමන් වෙනුවෙන් මන්නා ඩේ ගේ හඬ යොදාගන්නට සංගීත අධ්‍යක්ෂ වරුන් හට අවසර දීමත් සමඟ මන්නා ඩේ නැවතත් කාර්ය බහුල පසුබිම් ගායකයෙකු බවට පත් විය. රාජේශ් ඛන්නා සඳහා මන්නා ඩේ ගැයූ ගීත අතර, ‘සින්දගී කේසී හේ පහේලී’ (සලීල් චෞද්රි සංගීතවත් කළ ආනන්ද් - 1971), ‘තුම් බින් ජීවන්’ සහ ‘බෝර් ආයේ ගයා අන්ධේරා’ (බාවාර්චි - 1972), ‘නදියා චලේ රේ’, ‘හස්නේ කී චා නේ කිත්නා මුජේ’ (අවිෂ්කාර් - 1973) සහ ‘ගෝරී තොරී පේජනියා’ (මෙහ්බූබා - 1976) ප‍්‍රකට ය. 2012 දී සම්මුඛ සාකච්ඡාවකට සහභාගී වෙමින් මන්නා ඩේ රාජේශ් ඛන්නා පිළිබඳව මෙසේ කීය. ‘‘ඔහු සංගීතය රූපයට නඟන ආකාරයට මම ඉතාමත් කැමතියි. චිත‍්‍රපට ගීතයක සාර්ථකත්වය රඳාපවතින්නේ එය නළුවා විසින් රූපමයව ගොඩ නඟන ආකාරය මතයි. ඒ ගැන ඔහු නම් අංක එකේ හැකියාවක් ඇත්තෙක්. ඒ පිළිබඳව මා ඔහුට සදා ණයගැතියි.’’

1970 - 83 කාලය තුළ ඔහු හින්දි සිනමාව සඳහා ගීත 503 ක් පමණ පටිගත කර තිබේ. ඉන් පසුව ඔහු ලැබෙන ගීත තෝරා බේරා ගායනා කරන්නටත්, හින්දි භාෂාවෙන් මෙතෙක් කරන ලද කාර්ය ප‍්‍රමාණය සීමා කරන්නටත් පටන් ගත්තේය.

කිෂෝර් - මන්නා ඩේ සංයෝජනය 1972 සිට තවත් ජනප‍්‍රිය වූ අතර, ඒ කාලයේ ඉතා ජනප‍්‍රිය වූ ගීත අතර, ඔවුන් දෙපළ ගැයූ ‘මෙරෙ ප්‍යාලේ මේ’ (ආමීර් ගරීබ් - 1974), ‘ඉස් ඉෂ්ක් මේ හර්’ (මිස්ටර් රොමියෝ - 1974), ‘යේ දෝස්තී’ (ශෝලේ - 1975), ‘දුනියා මේ ජීනේ’ (නෞක්රී), ‘කමල් හේ’ (කාර්ස්), ‘පූල් චාහියේ නා’ (ප්‍යාස් - 1982) යන ගීත ද විය. ඔවුන් අවසන් වරට ගැයූ යැග ගීතය වූයේ ‘තූහි මෙරා සප්නා’ (මක්කර් - 1986) ය. ආනන්ද් සහ අනාදත්තා චිත‍්‍රපට සඳහා සලීල් චෞද්රීගේ සංගීතයට මන්නා ඩේ ගැයූ ගිත ද ඉතා ජනප‍්‍රිය වූ අතර, රාෆි - කිෂෝර් - මන්නා ඩේ ත‍්‍රිත්වය ගැයූ ගීතද ඉහළ ජනප‍්‍රසාදයට ලක් විය. මේ ත‍්‍රිත්වය එක්ව ගැයූ ගී අතර, ‘තුජ්මේ ඉෂ්වාර්’, ‘අල්ලා තුජ්මේ’ (නන්හා ෆරිශ්ටා - 1969) සහ ‘බන්ද් මුතී’ (චල්තී කා නාම් සින්දගී - 1981) ප‍්‍රකටය. කිෂෝර් - මන්නා ඩේ - ආශා තුන්කට්ටුවේ සංයෝජනයක්ද දක්නට ලැබුණු අතර, ‘ඛාන් චාචා’ (දිල් දීවානා - 1974), ‘ආ කිත්නී සුන්දර් ජගා’ (චාන්දී සෝනා), ඊට හොඳම උදාහරණ වේ. එම ගීත දෙකම සංගීතවත් කළේ ආශා ගේ සැමියා වූ ආර්. ඞී. බර්මන් වීම ද විශේෂත්වයකි.

සලීල් චෞද්රිගේ ඉන්දීය සහ බටහිර මුසු සංගීතයට, සංගත් චිත‍්‍රපටය සඳහා ලතා සහ මන්නා ඩේ පටිගත කළ ‘කාන්හා බෝලේ නා’ සහ ‘බල්මා මෝරා ආන්චාර්’ යන ගීත එවක භාරතීය සංගීතයේ සුවිශේෂ සංධිස්ථානයක් සනිටුහන් කළේය. හෝලි උත්සවය පිළිබඳ ප‍්‍රකට ගීතයක් වූ ‘නීලා පීලා හාරා ගුලාබි’ 1976 තිරගත වූ ආප් බේටේ චිත‍්‍රපටය සඳහා ගයන ලද්දේ ද ලතා සහ මන්නා ඩේ විසිනි. 1974 මන්නා ඩේ - ලතා - කිෂෝර් ත‍්‍රිත්වය මනෝරන්ජන් චිත‍්‍රපටය සඳහා ‘ගොයකෙචු නාචේ’ නම් සුප‍්‍රකට ගීතය ගායනා කළහ.

1971 - 86 කාලය තුළ මන්නා ඩේ ගැයූ ගී දිගින් දිගටම ජනප‍්‍රිය විය. ඒ අතර, ‘දුල්හන් බනුගී’ (රාම්ලක්ෂ්මන් සංගීතවත් කළ වෝ ජෝ හසීනා - 1983 චිත‍්‍රපටයට ලතා සමඟ), ‘ආකෝන් කා සලාම් ලෝ’ (සම්රාත් සිනමා පටය සඳහා ලතා සහ රාෆි සමඟ), ‘දිල්වාලේ දිල්වාලේ’ (ක‍්‍රාන්ති - 1981), ‘යාරී හේ ඉමාන්’ (සන්ජීර්), ‘යේ දුනියා හේ උසි කෝ’ (1979 සුරක්ෂා චිත‍්‍රපටය සඳහා කිෂෝර් සහ උෂා සමඟ), ‘තුම් බෙසහරා හෝ තෝ කිසි’ (අනුරෝද් - 1977), ‘ජෝ ලිඛා ගයා හේ’ (උමර් කේඞ් - 1975) යන ගීත ද විය. ලතා සමඟ සිනමාව ස=හා මන්නා ඬේ ගැයූ අවසන් ගීතය වූයේ රාජේශ් රෝෂන් ගේ සංගීතයට මක්කර් (1986) චිත‍්‍රපටය සඳහා ගැයුනු ‘සබ් කෝ දියා සබ් පා ලියා’ ය.

70 දශකයේ අග භාගයේ සිට 1990 දක්වා මන්නා ඩේ, ලක්ෂ්මිකාන්ත් - ප්‍යාරෙලාල්, කල්‍යාන්ජී - ආනන්ද්ජී, පංචම්, බප්පි ලහිරි, රාම් ලක්ෂ්මන්, සොනික්  ඕමි, එස්. රාජේස්වරී රා ඕ, රවි, රාජේශ් රෝෂන් යන සංගීතඥයන් සමඟ දිගටම වැඩ කළේය. එහෙත් 1976 සිට කේවල ගීත ගැයීමට ඔහුට ලැබුණු අවස්ථා අඩු වූ අතර, එයිනුදු වීරයා සඳහා ගැයුණු ගීත ඉතාමත් විරල විය.

ඔහු 1961 දී රබීන්ද්‍ර සුධා ගීත ඇල්බමය සඳහා ‘බෝහේ නිරොන්තාරෝ අනන්තෝ ආනන්දධාරා’ ගීතය ගැයූ අතර, එතැන් සිට 2002 දක්වා රබීන්ද්‍රනාත් තාගෝර් විසින් සංගීතවත් කෙරුණු හින්දි ගීත 14 ක් ගායනා කොට තිබේ.

මන්නා ඩේ හින්දි වෘත්තාන්ත කිහිපයක තේමා ගීතද ගයා තිබේ. ඒ අතර ‘හම් හින්දුස්ථානි’ (1986), ‘ඛාරී ඛාරී’ (1984), ‘ආස්මාන් සේ ඌන්චා’ (1977) සහ ‘ආවෝ ජූමේ ගායේ’ (2001) වන අතර, මේ හතරේම සංගීතය නිර්මානය වූයේ බර්මා මලික් විසිනි.

ඔහු ඌෂා ඛන්නා සමඟ ගැයූ පළමු යුග ගීය කළ්‍යාන්ජී - ආනන්ද්ජී සංගීතවත් කළ හායෙ මෙරා දිල් (1968) චිත‍්‍රපටයට ඇතුල් වූ ‘ජානෙමන් ජානෙමන් තුම් දින් රාත්’ විය. එස්. ජානකී සමඟ පළමු ගීතය වූ ‘ඉත්නා මන්තා තූ මේරා’ ඇතුළත් වූයේ, ආෂික් සී. අයි. ඞී. (1973) චිත‍්‍රපටයට යි. ‘ජොයි හෝ ගංගා මයියා කී’ (ගංගා කී ගෝඞ් මේ - 1980) ගීතය පී. සුශීලා සමඟ ගැයූ පළමු ගීය වූ අතර, වානි ජයිරාම් සමඟ ගැයූ මුල්ම ගීය ‘රතයියා බාබා, රජනියා බාබා’ (රත්නා දාකූ - 1972) වේ. වානි ජයිරාම් සමඟ ගැයූ තවත් ජනප‍්‍රිය ගි අතර ජයිදේව් සංගීතය අධ්‍යක්ෂණය කළ පරිනයි (1974) චිත‍්‍රපටය සඳහා ගැයූ ‘මිත්වා මෝරේ මන් මිත්වා’ විශේෂය. ඔහු සංගීතඥයෙකු මෙන්ම ගායකයෙකු ද වන හේමන්ත් කුමාර් (හේමන්ත මුඛර්ජී) සමඟද බෙංගාලි සිනමා පට සඳහා ගීත ගායනා කර තිබේ. එසේම නාචිකේත ඝෝෂ් සහ සිධින් දාස්ගුප්තා වැනි අනෙකුත් බෙංගාලි සංගීතඥයන් සමඟද වැඩ කළේය. ඔහු සංඛ්‍යබෙලා සිනමා පටයට ලතා මංගේෂ්කර් සමඟ ගැයූ ‘කේ ප්‍රෝතොම් කච්චේ ඒසේචි’ ඊට උදාහරණයකි. ඔහු ‘රබීන්ද්‍ර සංගීත්’ ප‍්‍රසංග වලට ද ඉතා උනන්දුවෙන් සහභාගී වූ අතර, ඔහු 2012 වන තුරු පටිගත කර ඇති ගීත ගණන 4000 ද ඉක්මවයි.

1992 සිට මන්නා ඩේ හින්දි සිනමා ගීත ගායනය ප‍්‍රතික්ෂේප කළ අතර, ඊට හේතුව වශයෙන් ඔහු දැක්වූයේ, උසස් තත්ත්වයේ සංගීතයක් නොමැති වීම සහ නළුවන් සතු ගීත නිරූපණයේ දක්ෂතාවය හීන වීමයි. එහෙත් ඔහු දිගටම බෙංගාලි චිත‍්‍රපට සඳහා ගීත ගායනා කළ අතර, විවිධ භාෂා වලින් භජන් සහ ගසල් ගී ගායනා කළේය. ඒ අතරම ඔහු 1992 සිට 2012 දක්වාම සජීවී ප‍්‍රසංග පැවැත්වීම කෙරෙහි ද අවධානය යොමු කළේය. ඔහුගේ අවසන් සජීවී ප‍්‍රසංගය පැවැත්වුණේ 2012 දී මුම්බායි හිදී ය. ඔහු පටිගත කළ අවසන් හින්දි සිනමා ගීය වූ ‘දුනියාවාලෝ කී නහී කුච් භී ඛබර්’ ඇතූළත් වූයේ ශමීර් තන්දන් සංගීතවත් කළ උමර් (2006) චිත‍්‍රපටයට ය. කවිතා ක‍්‍රිෂ්ණමූර්ති සමඟ සෝනු නිගම් එහි ඔහු සමඟ යුග ගායනා කළෝය.

2011 දී මන්නා ඩේ හට ෆිල්ම් ෆෙයාර් ජීවිත කාලය පුරා ගෙවුනු සංගීත දිවියේ මස්තක ප‍්‍රාප්තිය සැමරීමේ සම්මානය (Filmfare Lifetime Achievement Award) පුදන ලදි. ඔහු සමඟ, යුගයේ සුප‍්‍රකට සංගීතකරුවන් සෑම දෙනාම පාහේ ගීත ගායනා කර ඇත. ඒ අතර, මුකේෂ්, මොහොමඞ් රාෆි, කිෂෝර් කුමාර්, ලතා මංගේෂ්කර්, ආශා භෝස්ලේ, මහේන්ද්‍ර කපූර්, තලාත් මෙහෙමුද්, අමිත් කුමාර්, ශෛලේන්ද්‍ර සිං, ශාර්ධා රාජන් අයියෙන්ගර්, ආර්තී මුඛර්ජී, චන්ද්‍රානි මුඛර්ජී, අනුරාදා පෞද්වාල්, හේම්ලතා, මිනූ පුරුෂෝත්තම්, භූපින්දර් සිං, කේ. ජේ. යේසුදාස්, සුරේෂ් වාද්කර්, කවිතා ක‍්‍රිෂ්ණමූර්ති, අලිකා යාග්නික්, අන්තරා චෞද්රි, ප‍්‍රීති සාගර්, දිල්රාජ් කෞර්, යුනුස් ෆස්මි, ජාස්පාල් සිං, අන්වර්, මන්හර් උදාස්, ජෝගින්දර් සහ මුබාරක් බෙගම් වෙති. ඔහු 1940 සිට 2005 වන තුරු ඉන්දීය සිනමාවේ සිටි සෑම පරම්පරාවකම ගායක ගායිකාවන් සමඟ ගීත ගායනා කොට ඇතැයි කීම වඩා නිවැරදි වේ. 1942 දී ක‍්‍රිෂ්ණ චන්ද්‍ර ඩේ ගෙන් පටන් ගෙන, 2006 දී ශමීර් තන්දන් ගෙන් අවසන් වන තුරු මන්නා ඩේ සිය සංගීත දිවිය පුරා හින්දි සිනමාවේ සංගීතඥයන් 102 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සමඟ වැඩ කර තිබේ. ඕනෑම ශෛලියක ගීත ගායනා කිරිමේ සහජ හැකියාවක් ද, පුළුල් සංගීත දැනුමක්ද මන්නා ඩේ සතුව තිබූ බවට, දශක හයක් පුරා විහිදුනු දිගුකාලීන ඔහුගේ සංගීත දිවිය සාක්ෂි සපයයි. ගෞරව උපාධි දෙකකින් ද, විවිධ සම්මාන 21 කින්ද ඔහුගේ සංගීත ක්ෂේත‍්‍රයේ යුග මෙහෙවර ඇගයීමට ලක් වී ඇත.

පෞද්ගලික තොරතුරු

මන්නා ඩේ 1953 දෙසැම්බර් මස 18 දින කේරළ වාසිනියක වූ සුලෝචනා කුමරන් ආවහ කරගත් අතර, ඔවුන් දෙපළට දූවරුන් දෙදෙනෙක් සිටිති. ඉන් වැඩිමල් ශුරෝමා 1956 ඔක්තෝබර් 19 දින උපන් අතර, බාල දියණිය වන සුමිතා උපන්නේ 1958 ජූනි 20 දිනය. සුලෝචනා 2012 ජනවාරි 18 දින බෙංගලූරු හිදී මියයන විට පිළිකා රෝගයකින් පීඩා විඳිමින් සිටියාය. මන්නා ඩේ ද වසර පණහකටත් වඩා කාලයක් ගත කළ මුම්බායි නගරය අත්හැර, සිය දිවියේ අවසන් කාලය ගත කළේ බෙංගලූරු හි කල්‍යාන් නගර් හිය.

මන්නා ඩේ ‘ජීබොනර් ජල්සාඝෝරේ’ නමින් බෙංගාලි බසින් ලියූ ස්වයං චරිතාපදානය ආනන්ද ප‍්‍රකාශකයෝ විසින් 2005 දී ප‍්‍රකාශයට පත් කෙරුණි. එය ඉංග‍්‍රීසි, හින්දි සහ මරාති භාෂා වලට ද පෙරැළී තිබේ. 2008 දී ඔහුගේ දිවිය පිළිබඳ වාර්තාමය වැඩසටහනක් ‘ජීබොනර් ජල්සාඝෝරේ’ නමින් ම එලි දැක්වුණි. රබීන්ද්‍ර භාරති විශ්වවිද්‍යාලයේ සහාය ද ඇතිව මන්නා ඩේ සංගීත් ඇකඩමිය විසින් ඔහුගේ සම්පූර්ණ සංගීතාවලියක් ද සකස් කෙරෙමින් පවතී.

මන්නා ඩේ ගේ මරණය සැළවූ විගස මේ ලිපියේ කතුවරයාගේ මතකයට නැගුණේ ඇමරිකානු ගායක ජෝන් ඩෙන්වර් ගේ ‘ඇමරිකන් පයි’ නම් ගීතයේ පදයකි. - ‘සංගීතය මිය ගිය දිනය’ (The day the music died) - මන්නා ඩේ ගේ අභාවයෙන් ඇති වූ අඩුව පිළිබඳ සඳහන් කිරීමට ඊටත් වඩා සුදුසු සඳහනක් ඇතැයි නොවැටහේ.

www.wikipedia.org ඇසුරිනි

Sunday, October 6, 2013

රුහිරෙන්පුදමි - අවසාන කොටස

මෙතෙක් කතාව



නිර්මලී ජනේලයක් අසළට වී වැස්ස දෙස බලා සිටියාය. අවට තැනිතලාව වැසි පොදින් තෙමෙමින් පැවතිණ. තණපත් මතට වැටී රැඳුනු වැසිබිඳු මුතු කැට සේ දිළිසණ. එළියේ වූ සියල්ලක්ම සේදී පිරිසිදුව තිබිණ.

කුස්සියේ දොර සෙමෙන් ඇරෙනු ඇසී තරුණිය ඒ වෙත හැරුණාය. දොරින් ඇතුල් වූ ශාම් තෙමුණු කුකුළෙකු මෙන් වැසි දියෙන් නෑවී සිටියේය. ඔහු නිර්මලී දෙස බලා සිනාසෙන්ට ගති. තරුණිය හැඳ සිටියේ ශාම්ගේ ලොකු කොට කළිසමකි. එය ඇගේ දණහිසිනුත් පහතට යන තෙක් පැතිරිණ. අත් නැවූ කමිසයද ඇයට බොහෝ විශාල විය.

නිර්මලී ද සිනාසුණාය. බොහෝ කලකට පසු ඈ හඬනඟා සිනාසුණාය. එය අභ්‍යන්තරයෙන්ම ආ ප‍්‍රබෝධයෙන් පිරුණු සිනහවක් විය.

------------------------------------------------ 

සුදු පැහැ බිත්ති... සුදු පැහැ සීලිම... සුදු ආලෝකය පැතිරූ විදුලි පහන්... සියල්ලෙන්ම පමණටත් වඩා පිරිසිදු බවක් පැතිරුණ කොරිඩෝරය දිගේ විකුම් තරමක වේගයකින් පිය නැඟීය. විටින් විට ඔහු විසින් පසු කෙරුණු සුදුවතින් සැරසී ගත් හෙදියන්... හාත්පස පැතිරීගිය විෂබීජනාශක වල සුවඳ...

කොරිඩෝරය දිගේ දිගටම පියනඟා ගිය විකුම් එක් කාමරයක දොර අසළ වූ බංකුවක් ළඟ නැවතිණ. ඒ බංකුව මත එකම එක තරුණියක වූවාය. සුදුවන් ලිහිල් ගවුමකින් සැරසී...

තමන් අසළ සිටගත් තරුණයාගේ මුහුණ දෙස ඈ හිස ඔසවා බැලූවාය. මඳ සිනහවක් ඇගේ මුහුණ පුරා පැතිරිණ.

‘‘කොහොමද ආකර්ෂා...?’’

‘‘ම්... දැන් ගොඩක් හොඳයි...’’ ඇගේ කටහඬ ප‍්‍රබෝධමත් විය. ‘‘ඩොක්ට කිව්වා ඇඳටම වෙලා ඉන් නැතුව ටිකක් ඇවිදින්න කියලා. සමහර විට හෙට දිහාට ගෙදර යන්නත් පුළුවන් වෙයි.’’

විකුම් සිනාසිණ.

‘‘අද තනියම...?’’ ආකර්ෂා  ඕනෑවට එපාවට මෙන් ඇසුවාය.

‘‘යාළුවො දෙන්නා ඊයෙ හවසම දුර ගමනක් ගියා. අපට අරයගෙ ගෙදර ගැන හෝඩුවාවක් හම්බවුණා.’’

‘‘ශාම්...?’’ තරුණිය ගේ දෑස් පුළුල්ව විදැහී ගියේය. ‘‘කොහෙද... කොහෙද එයා ඉන්නෙ?’’ තම කටහඬේ වූ අපූර්ව උද්යෝගය ඇයටම නොදැණින.

‘‘හෙමින්... හෙමින්...’’විකුම් ඈ අස්වැසීය. ‘‘ඔච්චර කළබල වෙන්න එපා...’’

‘‘ඔයා ගියෙ නැද්ද?’’

‘‘මමත් යනවා...’’

‘‘එහෙනම්...’’ ඈ විකුම්ට බාධා කළාය. ‘‘මාවත් එක්ක යන්න. මට... මට... ශාම් එක්ක කටයුත්තක් තියෙනවා බේර ගන්න...’’

කළබලයට ඈ මිට මොළවාගෙන සිටි සුරත දිග හැරිණ. එහි වූයේ අඩක් සපා කෑ අමු සුදුළූණු බිකකි.

‘‘මොනවා...!’’ විකුම් ගේ දෑස් නළලට ගියේය. ‘‘...ඔයා සුදුළූණු කනවද?’’

‘‘ඔව්...? ඇයි?’’

‘‘සොරි සොරි ආකර්ෂා... දැනටමත් පරක්කුයි.’’ විකුම් නැගිට්ටේය. කළිසම් සාක්කුවට අත රුවා ජංගම දුරකථනය ඇද ගත් ඔහු පය ඉක්මන් කළේය.

-------------------------------------------------------- 

මීදුම වළා පටළයක් සෙයින් මුළු හාත්පස පිරී පැතිර තිබිණ. ඒ අතරින් යාන්තමින් දිළුණු සුදුපැහැ ඡායාවන් මහපාරේ දෙපස වූ විදුලි කණු සළකුණු කළේය.

ඩබල් කැබ් රියක් වේගයෙන් ආයේය. මහපාර බද්දට ගත්තාක් මෙන්... පාර පුරා පැතිරුණු ළා නිල්වන් මිහිදුම ඉරා දමන්නට එහි මීදුම් පහන් දුර්වල උත්හාසයක් ගත්තේය.

ඩබල් කැබ් රියෙහි වූයේ තිදෙනෙකි. රියදුරු අසුනේ කාකි කළිසමකින්ද, හම් ජැකට්ටුවකින්ද සැරසුණු තරුණයා විය. තමන්ගේ අධික වේගයෙන් ආස්වාදයක් ලබන්නා සේ පෙනුණු ඔහුද, ඉදිරිපස මඟී අසුනේ බර කල්පනාවක ගැළී සිටි විකුම් ද, නිහඬවම ඉදිරිය බලාගත් ගමන් වූහ. පසුපස අසුනේ, ආකර්ෂා ඝන පොරවණයක එතී අඩ නින්දක පසුවූවාය.

----------------------------------------------------------

කෑම කාමරයේ මේසය මත හිස ගසා ගත් වනම තරුණිය නින්දත් නොනින්දත් අතර සිටියාය. වසර ගණනක් පාළුවට ගිය නිවස නැවත මනුෂ්‍ය වාසයක් බවට පත් කිරීමේ වෑයමෙන් විඩාපත්ව... දහවල පුරා පැතිර පැවති වෙහෙස තුනී කරමින් සැඳෑ සුළඟ විවට ජනේලයෙන් ඇතුළුව නිර්මලීගේ ගත පුරා දැවටෙමින් තිබිණ.

ශාම් නිහඬ පියවරින් කාමරයට ඇතුල් විය. ඔහු පියවරින් පියවර සෙමෙන් සෙමෙන් ඇදී අවුත් තරුණිය පිටුපසින් සිටගති. හෙතෙම සිය දෝතේ යමක් රඳවාගෙන සිටියේය. ඔහු එක්වරම සිය දෑත් විදාහරිනවාත් සමඟම, රෝස මල් කිහිපයකින් ගිළිහුණු මල් පෙති රැසක් හිම පියළි සේ කරකැවෙමින් තරුණියගේ හිස පුරා ඇද හැළිණ.

ඈ සිය හිස හරවා බැලූවාය. ඇගේ මුහුණ පුරා සුන්දර මඳ සිනාවක් පැතිර ගියේය.

‘‘ශාම්...’’ ඈ සෙමෙන් නැගිට්ටාය. තරුණයා වෙත ළං වූ ඈ ඔහුගේ උණුසුමෙහි තුරුළු වූවාය. ඇගේ සිහින් අත් තරුණයාගේ ගෙළ වටා ඇදින. ශාම් ඇගේ බඳ වටා දෑත් යවා ඈ තමා වෙත තද කර ගති.

‘‘නිර්මලී...,’’ නිසංසල කිහිප මොහොතකට පසු ශාම් හඬ අවදි කළේය. තරුණිය ඔහුගේ පපුව මතින් හිස ඔසවා බැලූවාය. සුරතෙහි ඇඟිලි තුඩින් ඇගේ නිකට ස්පර්ෂ කළ ඔහු මෘදුව ඇගේ දෙතොල් මතට පහත් වෙද්දී, ඇගේ දෑස් පියවිණ.

‘‘කෝපි බොමු...?’’ දිගු සිපගැනීමක අවසන, ශාම් සුරතල් දරුවෙකුගේ ස්වරයෙන් ඇසීය.

‘‘අනේ..... මට මහන්සියටම පොඩ්ඩක් නින්ද ගියානෙ... ඉන්න මං හදන්නම්.’’

‘‘මං ලෑස්ති කළානෙ... යං එළියට.’’

ශාම් ඇගේ අතින් අල්ලාගෙන, පසුපස ගෙවත්තට කැටිව ගියේය. එහි සැඳෑ මන්දාලෝකයේ නැහැවෙමින් පැවති කොන්ක‍්‍රීට් මේසය මත පෝසිලේන් පෝච්චියක් හා කෝප්ප දෙකක් ද, විස්කෝතු බන්දේසියක් ද විය. ඒ සියල්ල, මැද වූ රෝස මල් පොකුරක් දැමූ මල් බඳුනකින් සම්පූර්ණ විය. නිර්මලී ළදරුවෙකුගේ වැනි උද්දාමයකින් ඒ වෙත දිවගොස් එක් අසුනක වාඩි වූවාය.

‘‘මගෙ වැම්පයර් කොල්ලා මාර සෞන්දර්යවාදියෙක් නේ...’’ නිර්මලීගේ ස්වරයෙහි වූයේ සැහැල්ලූ සමච්ඡලයකි.

ශාම් නිහඬව කොන්ක‍්‍රීට් මේසය වෙතට පිය නගා ආයේය. නිර්මලී සිනහවින් යුතුවම, කෝප්ප දෙකකට කෝපි වත් කළාය.

‘‘ඔයා දන්නවද... ?’’ ශාම් කෝප්පයක් අතට ගනිමින් කෙඳිරීය.

නිර්මලී ඔහුගේ මුහුණ දෙස බැලූවාය. ඇගේ සිනහව වියැකී ගියේය.

‘‘... ඔයා දන්නවද, එදා අර පොඩි උන් මා ගැන කියපු කතාව... ඒ කතාවෙ ගොඩක් දේවල් ඇත්ත...’’

‘‘මොකද්ද...?’’ නිර්මලී ඔහු දෙස බැලූවාය.

‘‘මම මුල ඉඳන් කියන්නම්...’’ ශාම් දිග කතාවක් පටන් ගන්නට මෙන් ඈ අසළින් වාඩි විය.

‘‘මගෙ තාත්තා මැරිලා තියෙන්නෙ මම ඉපදෙන්නත් කලින්. මගෙ අම්මා මම ඉපදෙද්දි නැතිවෙලා...’’ ශාම් තෙපළේය. ‘‘ඉතින් උපතින්ම මට දෙමාපියන්ගෙ ආදරේ හිමිවුනේ නෑ. මාව බලාගත්තෙ මගෙ නැන්දා කෙනෙක්. බොහොම ආගමානුකූල පරිසරයකයි මම ඇති දැඩි වුනේ. මට මගෙ වයසෙ යාළුවො හිටියෙ නෑ... නැන්දා කිව්වෙ ගමේ ඉස්කෝලෙ කොල්ලොන්ගෙ ආශ‍්‍රයට වැටුනහම නරක් වෙයි කියලයි. එයා මගෙ එකම අරමුණ කරල තිබුණෙ ෆාදර් කෙනෙක් වෙන එකයි...

‘‘නැන්දට  ඕනෙ වුණ විදිහට මම හැදුණා. මගෙ ළමා කාලය පුරාම පිරිලා තිබුණෙ පොත් පත් වලිනුයි, හිස් කල්පනා වලිනුයි. හැම ඉරිදම බොහොම භක්තියෙන් පාපොච්ඡාරණය කරපු, ගෑණු ළමයෙක් දිහා බලලවත් නැති, ඒ විදිහෙ ජීවිතයක් තමයි මට තිබුණෙ. මම හැම දෙයක්ම කලේ නැන්දගෙ ඇස් බැල්ම යටතෙයි.

‘‘ඔය අතරෙ, අපේ ජීවිත වලට දෙන්නෙක් මැදිහත් වුණා. මම දන්නෙ නෑ කොහෙදිද කියලා, එක්කො මාකට් එකේදි, එහෙම නැත්නම් බස් හෝල්ට් එකකදි... කොහෙදි හරි නැන්දට මුණ ගැහිලා තියෙනවා, වයස තිහක විතර කෙනෙක්... සනත් කියලා. කොහොම හරි නැන්දගෙ හොඳම යාළුව වෙන්න සනත් ට ගත වුණේ ටික දවසයි. මිනිහා අපේ ගෙදරත් - ඒ කියන්නෙ මේ ගෙදරටත් - යන්න එන්න ගත්තා.

‘‘මිනිහගෙ ඇසුරත් එක්ක, නැන්දත් මාත් අතර තිබුණ සම්බන්ධය ටික ටික වෙනස් වුණා. ඒක පැහැදිලිවම දකින්න නොලැබුණත්, නැන්දා මගෙ කටයුතු දිහා බලන්න ගත්තෙ අලූත් ඇහැකින්. මම ඉස්කෝලෙ යද්දිත්, පුස්තකාලෙට යද්දිත්, වෙන එකක් තියා පාපොච්ඡාරණය කරද්දිත්, නැන්දගෙ විමසිලිමත් ඇහින් මට බේරෙන්න බැරි වුණා. පුදුමාකාර පීඩනයක් මගෙ පිටට වැටුණෙ...

‘‘ඒත් එක්කම තවත් කෙනෙක් අපේ ජීවිත වලට එකතු වුණා... එතකොට මට වයස පහළොවයි. මොන විදිහකින් හරි නැන්දට නෑදෑකමින් දුවෙක් වෙන ගෑණු ළමයෙක් හිටපු ගමන් කොහෙද ඉඳලා මතු වුණා. - මට දැනුනෙ එහෙමයි. මොකද නැන්දා කිසිම නෑයෙක්ව ආශ‍්‍රය කළේ නෑ - එයාගෙ නම මධූ... මගෙම වයසෙ විතර, ඉගෙන ගන්න කියලා තමයි අපේ ගෙදර නැවතුණේ.

‘‘මෙතුවක් කාලෙකට කිසිම යාළුවෙක්නැතුව හිටපු, ගෑණු ළමයෙක් දිහා ඇහැකින්වත් නොබලපු මට මේ තත්ත්වය හරි අමුතු එකක් වුණා. අපේ මුළු ගෙදරම ජීවයෙන් පුරවපු සුරංගනාවියක් වගෙයි මට මේ ගෑණු ළමයව පෙනුනෙ.

‘‘කොහොමින් හරි අපි දෙන්නා අතරෙ හරිම සමීප සම්බන්ධයක් ගොඩනැඟුණා. ඒක වුණේ අපි දෙන්නම දැනුවත්වමයි. මාව දකිනකොට එයාගෙ මූණ පුරා අමුතුම, ලස්සනම ලස්සන හිනාවක් මතු වෙනවා. ඒ හිනාව මට ඇති මුළු දවසෙම මට සිද්ධ වෙන කරදර වලටත්, මගෙ ජීවිතය මත පැටවෙන පීඩනයටත් මුහුණ දෙන්න.

‘‘ඇත්තටම... මගෙ ජීවිතේ හැම තප්පරයක් ගානෙම විමසිලිමත් වුණ නැන්දටත්, සනත් අංකල්ටත් මේක රහසක් වුණේ නෑ. නමුත් ඒක ඒ ගොල්ලො පෙන්නුවෙ නෑ. මට දැන් හිතෙන්නෙ එහෙමයි.

‘‘ඒ කාලෙ මට තිබුණෙ එකම ප‍්‍රශ්නයයි. මට උදව් වෙන්න කරුවත් හිටියෙ නෑ. මම සුමාන ගාණක් කල්පනා කරලා, කරලා, අන්තිමේ මගෙ හිත හදාගත්තා...මම ඔයාට ආදරෙයිකියලා කියන්න.

‘‘කොහොම වුනත්, ඒ අවස්ථාව හරිම ආශ්චර්ය ජනක දෙයක්. තරුණ වයසට පය තියපු හැටියෙම ඇති වෙන ආදරය හරිම සුන්දර, සැහැල්ලූ අත්දැකීමක්. ඒ මතට කිසිම දුෂ්ටත්වයක හෙවනැල්ලක්වත් නොවැටී, අපේ ආදරය ලස්සනට ගළාගෙන යන්න තිබුණා.

‘‘ඒ අතරවාරෙදි දවසක් හවසක සනත් අංකල් නැන්දත් එක්ක පැය ගාණක් තිස්සෙ මොනවදෝ කතා කළා. එයා නැන්දට මොනවා කිව්වද කියලා මට තේරුණේ නෑ. නමුත්...

‘‘ඊට පස්සෙ පහුවදා උදේ නැන්දත් මධූ ට ඒ වගේම දිග දේශනයක් දුන්න බව මම දැක්කා. එවෙලෙ ඉඳලා, මගෙ ජීවිතේ නියම අවාසනාවන්තකම පැහැදිළිව එළියට ආවා. ඒ මොහොතේ ඉඳන්... මධූ මා දිහා බලන්න ගත්තෙ අමුතුම පිළිකුල් බැල්මකින්...

‘‘මට හිතාගන්න බැරි වුණා. ඒත් මම එයාට කතා කළා. මට අහන්න  ඕනෙ වුණා ඇයි මේ කියලා... ඒත් එයා මට කිසිම චාන්ස් එකක් දුන්නෙ නෑ.

‘‘මම පුදුම දුකක් වින්දා. මට තිබුණ ඔක්කොම කරදර මට ඉවසන්න ශක්තියක් තිබුණෙ එයා නිසයි. එයාගෙ එක හිනාවක් වෙනුවෙන් මට මගේ සිරුරෙ ලේ ඔක්කොම වුණත් වැය කරන්න පුළුවන් කම තිබුණා. ඒත්...

‘‘අන්තිමේ මම එයාව පැත්තකට කොටු කරගත්තා... මම එයාගෙන් ඇහුවා මොකද්ද වෙලා තියෙන්නෙ කියලා. එයා කිව්වෙ මොකද්ද දන්නවද...?’’

නිර්මලී දෑස් විදහා ශාම් දෙස බැලූවාය.

‘‘ ‘මගෙන් අහන්න එපා. ඔයා හරියට දන්නෙ නෑ වගේ...එයා කිව්වෙ ඒකයි. මම ආයෙත් ඇහුවා. එයා කිව්වා, ‘ඔයත් එක්ක තව කතා කරන්න දෙයක් නෑ. මම ඔක්කොම දැනගත්තා. ආයෙත් මට කරදර කරන්න එපා.කියලා.

‘‘මම ඇහුවා මොනවද දැනගත්තෙ කියලා. එයා කිව්වා දැනගත්ත හරිය හොඳටම ඇති කියලා.

‘‘ඒ හරිය ඇති කෙනෙකුට පිස්සෙක් වෙන්න. ඇත්තටම මම ඒ දවස් දෙක තුන ගෙව්වෙ පිස්සුවෙන් වගේ. ටිකක් හිතල බලන්න, තමන් එක්ක බොහොම ලෙංගු කමින් හිටපු කෙනෙක්, තමන් දකින දකින ගානෙ ලස්සනට හිනාවෙලා බොහොම ආසාවෙන් කතා කරපු කෙනෙක්, දැන් දකින දකින ගානෙ පිළිකුල් කරද්දි, එයත් එක්ක එක ගෙදර ජීවත් වෙන එක කොච්චර අමාරුද කියලා...

‘‘මට තවත් මේක දරාගන්න අමාරු වුනා. දවසක් ඔක්කොම නිදි අතරෙ මම එයාගෙ කමෙරේට ගියා. මධූ ඇඳේ වැතිරිලා පොතක් කියවමින් හිටියෙ. මාව දැක්කා විතරයි එයාගෙ ලස්සන ශාන්ත මූණ කළුවෙලා ගියා. මොකද...? මොනවද  ඕනෙ...?’ මට තාම මතකයි ඒ වචන. ඒවා කිව්වෙ පුදුම නපුරු කටහඬකින්. මට පුදුම බයක් ඇති වුණා. මට පිරිමි යාළුවො වත් හිටියෙ නෑ. ගෑණු ළමයෙක් වුණත් නපුරු විදියට කතා කරනකොට...

‘‘මම හෙමින් කිව්වා, මට මේක කතා කරලා තේරුම් බේරුම් කරගන්න  ඕනෙ කියලා... තවත් කතා කරන්න දෙයක් නෑ. මට තවත් ඔය මූණ බලන්නවත්  ඕනෙ නෑ. කරුණාකරලා මට මගෙ පාඩුවෙ ඉන්න දීලා යන්න. නැත්නම් මම හැමෝටම ඇහෙන්න කෑගහනවා...මට ඉවසන් ඉන්න බැරිවුණා.ඔයාට කලිනුත් කිව්වා වගේ මට බොහොම හොඳ ප‍්‍රතිරූපයක් තිබුණා. හැමෝම මට කිව්වෙ පුංචි සාන්තුවරයා කියලයි. අනික් අතට මම ගොඩක් ආදරය කරන මේ කෙල්ල මගෙ ජීවිතයත් එක්ක නේද මේ සෙල්ලම් කරන්නෙ කියලා මට හිතුණා. මම එයාගෙ ඇඟට කඩා පැනලා, කට මගෙ වම් අතින් තදකරලා වහගත්තා. කෙල්ල හයියෙන් දඟලන්න ගත්තා. මම හිටිය තත්ත්වයෙ හැටියට, මට ආපහු ඒමක් නෑ. මගෙ අතට අහුවුනේ පළතුරු කපන පිහියක්...’’

නිර්මලී දෑත් සිය කම්මුල් මත තදකරගත්තාය.

‘‘මම කාමරේට එනකොට ගෙනාවා ලොකු මල් පොකුරක්. සාමාන්‍යයෙන් මධූ මල් වලට හරි ආසයි. ඒ මල් පොකුර හදාගන්න පාවිච්චි කරපු පළතුරු කපන පිහිය මගෙ සාක්කුවක තිබුණා. මම ඒකෙන් එයාගෙ බෙල්ලට ඇන්නා. උගුරු දණ්ඩට වම්පැත්තෙන් හරියටම නහරයක් උඩට පිහිපාර වැදුණෙ. වැදුණා විතරයි, එතනින් ලේ විදින්න ගත්තා. මගෙ මූණ නෑවිලා ගියා ලේ වලින්. ඒ ලේ, මගෙ කටට, මගෙ දිවට දැනුනෙ අමුතුම රසයක්...’’

නිර්මලී මුහුණ දැතින් වසා ගත්තාය.

‘‘ජරා කතාවක් කියලා හිතන්න එපා නිර්මලී, ඇත්තටම ලේ වල තියෙනවා අමුතුම ඛනිජමය රසයක්. ඒක හරියටම, කියමනක් තියෙන්නෙ, ‘ලේ තමයි ජීවිතයකියලා... ඇත්තටම ඒක හරියට ජීවිතය රසවිඳිනවා වගෙයි.

‘‘කොහොම වුණත්, මට රස දැනුණට පස්සෙ, මම මධූගෙ බෙල්ලට කට තියලා ලේ උරාබොන්න ගත්තා. මම දන්නෑ ඒකට කොච්චර වෙලාවක් ගියාද කියලා. නමුත් ඒකෙන් මම වින්දෙ අමුතුම කාමුක තෘප්තියක්. ටිකෙන් ටික කෙල්ලගෙ දැඟලිල්ල අඩු වුණා. මුළු ඇඟම සුදුමැළි වෙලා ගියා. අන්තිමේ මම එයාගෙ සිරුරින් මෑත් වෙද්දි මම එයාව දැක්කෙ හරියටම සුරංගනාවියක් වගෙ ශාන්තව. මං එයාගෙ ආසා කළෙත් ඒ ශාන්ත ලස්සනට...

‘‘මම හෙමින් සීරුවෙ එයාගෙ ඇඳ හැදුවා. කිසිම පොඩි වුණ තැනක් නොහිටින්න ඇඳ රෙද්දත්, එයාගෙ ඇඳුමත්, ඔක්කොම... එයාගෙ අත් දෙක පපුව මත එකතු කරලා, මම ගෙනාව මල් පොකුර අත් දෙකේ තිබ්බා.

‘‘ඊට පස්සෙවත් මම කරපු දේ බරපතළ කම මට හරියට දැනුණේ නෑ. මම හෙමින් සීරුවේ ගෙදරින් පිට වෙලා ගියා. අර ඈත පේන කැළෑව මැද තිබුණා, ගස් කපන්න ආව මිනිස්සු වගයක් හදපු වාඩියක්. මම ඒකෙ හැංගිලා හිටියා දවස් කීපයක්. දවසින් දවස මට තේරුනා මම කරපු දේ. මට තේරුනා කවුද මේවා පිටිපස්සෙ හිටියෙ කියලා. මම අන්තිමේදි දිවුරගත්තා, නැන්දව මේ කරපු හැම දේටම අල්ලගන්නවය කියලා...’’

ශාම් නිර්මලීගේ අතකින් අල්ලා ගත්තේය.

‘‘මම දන්නෙ නෑ ඔයා මාව මොන විදියට තේරුම් ගනියිද කියලා. ඒත්... ඒත් සිද්ධ වුනේ ඔය විදියටයි. එක ජීවිතයක් නැති කරපු කෙනෙකුට, ඊටත් වඩා ද්වේෂයෙන් යුක්තව තවත් ජීවිතයක් නැති කරන්න අමාරු නෑ. මම නැන්දටත් ඒ දේම කළා. ඒත්, ඒත්... අන්තිමේ සනත් පොලිසියත් එක්ක ඇවිත් මාව අල්ලගත්තා.

‘‘මගෙ නඩුවට ටවුන් එකේ හැමෝම ආවා හරියට සර්කස් එකක් බලන්න වගේ. ඔක්කොටම  ඕනෙ වුණේ ලේ බොන පිස්සෙක්ව බලන්න. ඇත්තටම මම ඒ වෙනකොට හිටියෙ හරියටම පිස්සෙක් වගේ තමයි.

‘‘නඩුවෙදි නීතිඥයො කිව්වෙත් මේක උමතුවකින් කරපු දෙයක් කියලයි. එහෙමයි මගෙ තරුණ ජීවිතේ අවුරුදු හතරක් පිස්සන් කොටුවෙ ගත වුණේ.

කීප මොහොතක් ගතවිය.

‘‘ඒ සනත්... එයා කවුද?’’ නිර්මලී ඇසුවාය.

‘‘සනත්...’’ ශාම් කල්පනාභරිතව කීය. ‘‘මට දැන් හිතෙන්නෙ ඒ ඔක්කොම වුණේ සනත් නිසයි. ඒත් ඒ හැම දේකටම හැම කෙනාටම හේතුවක් තියෙන්න ඇති. ඒ හේතු සාධාරණ වුනත්, නැතත්...

‘‘පිස්සන් කොටුව මට දරාගන්න බැරි වුනා. ඒකෙ තියෙන්නෙ උහුල ගන්න බැරි පීඩනයක්. හැමෝම බලන්නෙ පුදුම අවඥාවකින්. මොකද, උන්ට හොඳ සිහිය තියෙනවා, යථාර්ථය පේනවා. අපිට හොඳ සිහිය නෑ, අපි පිස්සො කියලා... ඒ වගේ පරිසරයකින් ඇත්තටම කෙනෙක් පිස්සෙක් බවට පත්වෙන්න පුළුවන්.

‘‘කොහොමින් හරි මම එතනින් නිදහස් වුණා, අවුරුදු හතරකට පස්සෙ. මගෙ තාත්තගෙන් මට උරුම වුණු බූදලයත්, නැන්දගෙ කණකර බඩුත්, මට නීතියෙන්ම හම්බවුණා. ඒ ඔක්කොම තියෙන්නෙ, සාලෙ තියෙන තාත්තගෙ පොටෝ එකට පිටිපස්සෙ බිත්තියෙ හයි කරලා තියෙන සේප්පුවෙ. කී කම්බිනේෂන් එක මට කවදාවත් මතක හිටියෙ නෑ. මේ තියෙන්නෙ ඒක...’’

ඔහු කළිසමෙහි පිටුපස සාක්කුවෙන් වොලට් එකක් එළියට ගත්තේය. එය පිරී තිබුණේ මුදල් නෝට්ටු වලිනි. එහි එක් පැත්තක අංක පෙළක් උල් කටුවකින් සීරීමෙන් සටහන් කර තිබිණ. හෙතෙම වොලට්ටුව මේසය මත තබා, පාර දෙස බැලීය.

අවුල් වූ ඇඳුමින්ද, හිසකෙසින් ද යුත් තරුණයෙක් මඳ අඳුරින් හා මීදුමින් වැසුණු ගෙවත්ත හරහා තමන් දෙසට පිය නඟා එනු ශාම් ට පෙනිණ. දෙදෙන තමන් සිටි ඉරියව්වෙන්ම හිස් ඔසවා ඔහු දෙස බලා සිටියහ. තරුණයා ශාම් අසළට පැමින නැවතිණ. ඔහු - අකිල - ගේ මුහුණෙහි වූයේ අධිෂ්ඨාන පූර්වක අයෝමය නිසලතාවකි.

‘‘පොඩ්ඩක්... එන්න පුළුවන්ද? පොඩි ගනුදෙනුවක් කතාකරගන්න තියෙනවා.’’ ඔහුගේ පෙනුමට එතරම් නොගැළපෙන මෘදු බවක් කටහඬෙහි විය.

ශාම් නැගී සිටියේය.

‘‘මම ඉක්මණට එන්නම්.’’ ඔහු නිර්මලීට කීය.

තරුණයන් දෙදෙනා නිවසෙහි ඉදිරිපසට ඇවිද යනු තරුණිය බලා සිටියාය.

අකිල වදනකුදු නොදොඩා ශාම් ද කැටිව ඉදිරියට ගියේය. නිවෙස ඉදිරිපස මිදුලේ ඔවුන්ට පිටුපා සිටගෙන සිටි කළුවන් පිට කබායත් ලාගත් උස් තැනැත්තා ශාම් ගේ නෙතට ලක් විය.
එක්වරම, අකිල ආපසු හැරිණ.

‘‘මේක...’’ ඔහු පහත් හඬින් කීය. ‘‘... මේක නෙල්කා වෙනුවෙන්.’’ ඔහුගේ මිට මෙළවූ වමත වැරෙන් ශාම් ගේ මුහුණ හරහා වැදිණ. කිසිවක් සිතාගත නොහැකි වූ තරුණයා උඩු අතට ඇද වැටිණ, තණ බිස්ස මත.
එකෙණෙහිම ආපසු හැරුණු කළු වස්ත‍්‍රධාරියා ළය මත බැඳගත් දැතින් යුතුව තමා වෙත එනු ශාම් දිටීය. ඔහුගේ දැස් මවිතයෙන් විදැහී ගියේය.

‘‘සනත්...?’’ අපැහැදිලි කටහඬින් ඔහුට කියාගත හැකි වූයේ එපමණකි.

ඇඩම් සැණින් ඔහු මතට පැන්නේය. තරුණයාගේ හිස පැත්තෙන් පහත් වූ ඔහු සිය දෙදණහිස් ශාම්ගේ දෑත් මත, ඒවා බිමට තෙරපෙන සේ තද කරගති. ඝන අත්වැසුමින් වැසුණු ඔහුගේ සුරත ශාම්ගේ ලේ වැකුණු නාසයද, මුවද වසා ගනිමින් තද විය. තමා වැරෙන් බිමට තද කරගනිමින්පහත් වූ ඇඩම් ගේ දුර්ගන්ධවත් හුස්ම සිය මුහුණ මත වැටෙනු ශාම් හැඟුවේය.

අකිල පසෙක බිම තබා තිබූ සිය බැගය විවර කළේය. එතුළින් ඇදගත් ලී උලක් වමතට ගත් ඔහු බරැති මිටිය සුරතින් ගති. ද්වේෂයෙන් දැවෙන්නා වැනි මුහුණින් යුතුව අකිල තමන් වෙත එද්දී ශාම්ගේ දෑස් මරණයේ භීතියෙන් විවරව විදැහී ගියේය. ඔහු අසළ බිම දණගසාගත් අකිල, ඔහුගේ කමිසය ඉරා විවර කළේය. එතැන, පපුවේ හරිමැද සම මතට ලී උල ඔහු සිය වමතින් තද කළේය. ශාම් දඟලන්නට, දඟලමින් ගැළවෙන්නට ගත් උත්සාහය ඇඩම්ගේ අතිමානුෂික ශක්තියෙන් නැවැත්විණ. අකිල වමතින් ලී උල සිය පපුව මත තදකරමින්, සුරතෙහි වූ මිටිය හිසටත් උඩින් ඔසවත්ම ශාම් දෑස් පියාගති. සැනින් අකිල මිටිය ලී උල මතට වැරෙන් හෙළීය. තම පපුවේ සම, මාංශ පටක විනිවිද ලී උලබසිනු ශාම් හැඟීය. පපු ඇටය මත ලී උල නතර විය. ලෙයින් නැහැවී ලිස්සනසුළු වූ උල මතට වන් තවත් එක් මිටි පහරකින්, එය ශාම්ගේ පපු ඇටය සුණු විසුණු කරමින් ඇතුළටම බැස්සේය. අති දරුණු වේදනාවෙන් ශාම්ට කැගැසිණ. එහෙත් ඇඩම් ගේ සවිමත් සීතල අතින් ඇවිරුණු ඔහුගේ මුවින් කෙඳිරියකුදු පිටවීමට ඉඩක් නොවීය.

වේදනාව ශබ්දයෙන් පිටකරගත නොහී තරුණයාගේ උගුර දෙපස මස් පිඩු, නහරවැල් ඉල්පී ආවේය. ලේ පැහැයට හැරුණු ඔහුගේ දෑස් වියරුවෙන් විදැහී එළියට නෙරා ගියේය. අකිල නොනවත්වා ගසන්නට වූ බරැති මිටි පහරවල් ශාම්ගේ පපු ඇටය හරහා, හදවතට කිඳාබසින්නට විය. හදවත සිදුරුවත්ම එතැනින් උණුසුම් ලේ දහරාවක් ඉහළට විහිදින. අකිලගේ මුහුණ නහවමින්...

ශාම්ගේ දැඟලිල්ලේ ශක්තිය කෙමෙන් දුබල වී නැත්තටම නැතිවී ගියේය. මරණයේ වේදනාවෙන් විකෘති වී ගිය ඔහුගේ මුහුණ මතින් සිය අත ඉවතට ගත් ඇඩම් නැගී සිටියේය. ද්වේෂයෙන් වියරු වැටී සිටි අකිල නතර වූයේ ලී උල තරුණයාගේ තවමත් ගැහෙමින් පෙණ මුසු ලේ උතුරුවන හදවත ද පසා කර පොළොවටම කිඳාබැස්වීමෙන් පසුවය.

----------------------------------------------------- 

නිර්මලී මේසය වෙතින් සෙමෙන් නැගිට්ටාය. ඈ ගේ දෙසට පියනගන්නට වූයේ කුතුහළයෙනි. ඈ ඉදිරියට යත්ම, ශාම් කැටිව ගිය තරුණයා කළුවන් දිග කබායක් ලාගත්තෙකු සමඟ පාර දිගේ ඇවිද යනු ඈ දුටුවාය.
ගෙහි ඉදිරිපසට එත්ම, ඇගේ නෙත ගැටුණු දසුන ඈට අදහාගැනීමට අවැසි නොවීය.

‘‘ශා... ම්...!’’ ඇයට එතරම් තදින් කෑගැසිය හැකි බව ඇය වත් දැන සිටියේ නැත. ඇඳුමේ රැළි සුළඟේ පා කරවමින් ඈ ඒ වෙත දිව ගියාය. ඇගේ විසල් දෑස් තෙත්වෙමින් විදැහී ගියේය. බිම වැටී සිටි තරුණයා අසළට දිව ආ ඈ එතැන දණින් වැටුණාය. තරුණයාගේ පෙණ මුසු ලෙයින් පිරි පපුව දෙස බැලීමට ඇයට හැකියාවක් නොවීය. කඳුළින් බොඳ වූ දෑසින් ඈ ශාම්ගේ මුහුණ දුටුවේ ද, අපැහැදිලි ලෙසය.

ඈ ඔහුගේ ප‍්‍රාණයෙන් තොරහිස දෑතින් ඔසවා උකුළ මත හොවාගත්තාය. අවුල් වූ ඔහුගේ හිසකෙස් අතර ඇඟිලි තුඩු රුවමින් ඈ නැවත නැවතත් කීවේ එකම වචනයකි. ඉකියෙන් හිරවූ උගුරින්...

තරුණයාගේ ලේ වැකුණු මුහුණ ඇගේ කඳුළින් සේදී යන්නට විය. ඈ ඉකි ගසමින් නැවත නැවතත් ඔහුගේ මුහුණ සිපගත්තාය.

----------------------------------------------------

අඳුර වැටෙමින් තිබුණද, තාර පාර තවමත් මඳක් උණුසුම් විය. පාර දෙපස වැවුණු වියළි පඳුරු දුහුවිල්ලෙන් නැහැවී ගොස් තිබිණ. කන් පාරවන තහඩුමය හඬක් නංවමින් ට‍්‍රක් රථයක් ඇදී ගියේය. එය ඈත නොපෙනී යද්දී පාර අයින දිගේ අකිල ගැහෙමින්, වැනෙන සුළු පියවරින් ආයේය. පාරේ විරුද්ධ දිශාවේ ඈත සිට වේගයෙන් ඇදී ආ ඩබල් කැබ් රථයක් මහ හඬින් බ්‍රේක් ගසා නතර විය.

විකුම් කඩිමුඩියේ ඉදිරිපස දොරින් බිමට බැස අකිල වෙත දිව ගියේය.

‘‘මොකද වුණේ...? කෝ ඇඩම්...?’’

අකිල මළාණික දෑසින් ඔහු වෙත බැලීය.

‘‘එයාට යන්න සිද්ධ වුණා...’’ ඔහු කිවේ එපමණකි. හෙතෙම සිය මිතුරාගේ දෑත් මත ඇද වැටිණ.

විකුම් ඔහු දෑතින් වාරු කරගනිමින් රිය වෙත රැගෙන ගියේය. පිටුපස දොරින් බැසගත් ආකර්ෂා, අකිල පිටුපස අසුනට ගොඩ කිරීමට ඔහුට උදව් කළාය.

‘‘ආපහු යමු මචං,’’ විකුම් රියදුරාට කීයේය. ‘‘අපි පරක්කු වුණා වැඩියි...’’

‘‘ඔයගොල්ලො යන්න.’’ තරුණිය පිටුපස දොර වසා, විකුම් වෙත ඇවිද ආවාය. ‘‘මම නවතිනවා.’’

-----------------------------------------------------

පාළු බවින් පිරි පරිසරයෙහි සෑම දෙයක්ම නිසලව තිබිණ.

නිර්මලී සහ ආකර්ෂා පාළු දුම්රිය පොළෙහි හිස් ලී බංකුවක් මත වාඩි වී සිටියෝය. වේදිකා අංකය සඳහන් යකඩ තහඩුව කිරි කිරි හඬ නඟමින් සෙමෙන් කැරකිණ. නිර්මලීගේ පාළුව පිරුනු විසල් දැසින් කිසිදු හැඟීමක් පළවූයේ නැත. ඒ දැස් වියළී ගොස්, සදහටම වියළි ගිය සෙයක් විය.

පෙරදා වට මහ වැස්සෙන් පසු හාත්පස පරිසරයම සේදී ගොස්... කිසිවක් ඉතිරි නොකර සේදී ගොස් තිබිණ. මල් සුවඳ, කුරුළු කිචි බිචිය, මඳ සුළඟේ සිරි සිරිය... කිසිවකුදු ඉතිරිව තිබුණේ නැත.

තරුණියන්ට පිටුපසින් වූ උස් රෝස පඳුර හදිසියේ ආ සුළං රොදකින් සෙළවිණ. එයින් නිර්මලීගේ හිස මතට රෝස පෙති අහුරක් ගිළිහී වැටිණ. තරුණිය තිගැස්සුණාය. හනික පිටුපසට හැරුණු ඈ සිය වියළි විසල් දෑස් විදහා හාත්පස බැලූවාය.

එහෙත්... එහි වූයේ පෙති ගිළිහුණු එකම එක මලක වියළි නටුවකින් යුත් කණාටු රෝස පඳුර පමණි.

ඈ සිය දැත් මත හිස ගසාගත්තීය. ඇගේ උරහිස් වෙවුලන්නට විය. කඳුළු බිඳු ඇගේ දෙකොපුළ නහවමින් ගළා විත් ඇගේ නිකටින් වැස්සෙන්නට ගති. ආකර්ෂා ඇගේ උරහිස මතින් අත යවා ඈ සිය සිරුරට තදකරගත්තාය.

------------------------------------------------------- 

සැඳෑ අඳුර පාළු වතුයාය මැද වූ ගරා වැටුනු මන්දිරයේ නටබුන් මත ලැගුම් ගනිමින් සිටියේය. බැස යන හිරුගේ රත් පැහැ රැස් දහර මන්දිරයේ බිත්ති මත වැතිර තිබිණ. අකිල සිය අබිරහස් සහකාරයාත් සමඟින් ආයුධ වලින් සන්නද්ධව එයින් නික්මී ගොස් දින දෙක තුනකට වඩා ගතවී නොතිබිණ. එහි අන්ධකාර බිම්ගෙහි හිස දෙපළු වූ ඇටසැකිල්ලට ඔබින් වූ අඩක් දිරාගිය මිනී පෙට්ටිය තවදුරටත් හිස්ව තිබුණේ නැත.

කළුවන් දිගු කබායෙන් වැසුණු උස් සිරුරක් එතුළ වැතිර තිබිණ. එහි අජීවී සුදුමැළි මුහුණේ බියකරු දෙතොලතර ජයග‍්‍රාහී සිනාවක ශේෂයක් රැඳි තිබිණ.

----------------------------------------------------- 

රත් පැහැ මල් පිරුණු මැයි මාර ගසක සෙවණ යට සිමෙන්ති බංකුවක් මත තරුණයෝ තිදෙනෙක් වූහ. ඉන් එකෙක් වූ අකිලගේ මුහුණේ වූ මළාණික පෙනුම තවමත් පහව ගොස් නොතිබිණ. විකුම් අනෙකා සහ අකිල එකිනෙකාට හඳුන්වා දුන්නේය.

‘‘මේ අකිල මගෙ හොඳම යාළුවෙක්. මේ ප්‍රොෆෙසර් හසිත ගුණසිංහ, කැම්පස් එකේ ඉතිහාස අධ්‍යයනාංශයෙ අංශාධිපති.’’

‘‘ඔව් විකුම්, වෙරි සොරි, මට ගොඩක් වෙලාව නෑ...’’ මහාචාර්යවරයා සමාව ඉල්ලීය. ‘‘... ඔයා කියල එව්ව විස්තරේ ගැන රිසර්ච් එක කළෙත් මගෙ ගෝළයො ටිකකට බාර දීලා. මේ දවස් වල එක්ස්ටර්නල් සෙමිනාර් වගයක්...

‘‘සම්පූර්ණ විස්තර මේ ඩොකට් එකේ තියෙනවා...’’ ඔහු ගොනුවක් සහ සංගත තැටියක් විකුම් වෙත දිගු කළේය. ‘‘මං කෙටියෙන් කියන්නම් ඒකෙ තියෙන දේවල්...

‘‘විකුම් අහල එවපු ඇඩම් ඇන්ඩර්සන් කියන නම අපිට ඉතිහාසයෙ කීප අවස්ථාවක හම්බ වෙලා තියෙනවා. ඉස්සෙල්ලම, මේ අද්මිරාල් ඇඩම් - ඩ්‍රේක් ඇන්ඩර්සන්.’’ ඔහු ගොනුවෙන් ඇදගත් ආලේඛ්‍ය පින්තූරයක් තරුණයින් වෙත පෑවේය.

‘‘මෙයා තමයි...’’ අකිල ට එක්වරම කියැවිණ.

‘‘හැබැයි මෙයා අපිට හම්බවෙන්නෙ 1672 දී. දෙවෙනි රාජසිංහ රජතුමාගේ පාලන කාලයේ ත‍්‍රිකුණාමලයට ආව ප‍්‍රංශ ජාතික ද ලාහේ ගේ නැව් කණ්ඩායමේ හිටිය අද්මිරාල් කෙනෙක් තමයි මෙයා. ද ලාහේ ගේ තානාපති විදියට මහනුවරට ආව ද ලැනරෝල් එක්ක ආව මෙයා, ද ලැනරෝල් එක්කම ලංකාවෙ පදිංචි වුනා කියලයි පේන්නෙ.

‘‘ඊට පස්සෙ දෙවෙනි විමලධර්මසූරිය රජතුමා බුරුමයට යැව්ව දූත පිරිසට මෙයා එකතු වෙලා තියෙන බව, ඒ ගැන තියෙන සංදේශ වල මෙයාගෙ නම සඳහන් වීමෙන් පේනවා. 1763 දී කීර්ති ශ‍්‍රී රාජසිංහ රජතුමාගෙ කාලෙදි මහනුවර ආක‍්‍රමණය කරපු ලන්දේසි හමුදාවේ නායකයා උමතු වෙලා, සේනාවෙන් වැඩිහරිය ලෙඩ වුණේ, මහනුවර කටුකැලේ ප‍්‍රදේශයෙ හිටිය ආදම් අන්දරේ කියන මහළු සුදු මිනිහෙක් කරපු ශාපයක් නිසයි කියලා පරණ ජනකවි පෙළක තියෙනවා. අපිට හිතන්න පුළුවන් නම් මේ කියන්නෙත් අර අද්මිරාල් ගැනමයි කියලා, එහෙමනම් මෙයාට ඒ වෙනකොට වයස අවුරුදු සීයකට වැඩි වෙන්න  ඕනෙ.

‘‘ඊට පස්සෙ මේ තැනැත්තා අපිට 1818 වෙල්ලස්සෙ කැරැල්ළෙදි හම්බ වෙනවා...’’ හසිත තවත් ආලේඛ්‍යයක් ඉදිරිපත් කළේය. ආලේඛ්‍ය දෙකේ වෙනස වූයේ ශෛලියේත්, අයත් වූ කාලයේත් පමණක් බව පෙනිණ. ‘‘වෙල්ලස්ස කැරැල්ළ අසාර්ථක වෙන්න සිංහලයින්ගෙ අසමගිය වගේම මාෂල් ලෝ එකත් බලපෑවා. මෙතෙන්දි වඩාත්ම දරුණු විදියට හැසිරුණ ඉංග‍්‍රිසි සෙන්පතියෙක් තමයි මේ. මෙයා මේජර් ඩ්‍රේක් ඇන්ඩර්සන්. මෙයා ගැන තමයි අර ජන කවියක කියන්නෙ සිංහල දරුවන් උඩ විසි කරලා අමුණයි බයිනෙත්තුවෙ මුදුනේ...කියලා.

‘‘1838 දී බදුල්ලේ ෆයර්මවුන්ට් නගරය ඉංග‍්‍රිසි කොළනියක් විදිහට ආරම්භ කරන්න පුරෝගාමී වුණ මේජර් ඇන්ඩර්සන්, ලංකාවෙ කෝපි වැවිල්ලේ පුරෝගාමියෙක්. ඒ කාලේ පෝලෝ සමාජ වල, දඩයම්කරුවන්ගේ වාර්තා වල, මුතු කිමිදීමේ කණ්ඩායම් වල, මෙයා ගැන සඳහන් නොවුණු තැනක් නෑ. ඒත්, කෝපි වලට හෙමිලියා වැස්ටෙට්රික්ස් කියන වසංගතේ හැදිලා, පෙරදිගින් කෝපි වැවිල්ල අතු ගෑවිලා ගියාට පස්සේ මෙයා ගැනත් කිසිම සඳහනක් හම්බ වෙන්නෙ නෑ.

‘‘ඔය කියපු දේවල විස්තරාත්මක තොරතුරු මේ ඩොකට් එකේ ඇති. දැන් මට සමාවෙන්න, මට දැන් ලෙක්චර් එකක් තියෙනවා.’’ නැගිට කඩිමුඩියේ දෙදෙනාට අතට අත දුන් මහාචාර්ය වරයා අඩිය ඉක්මන් කර අසළ වූ දේශන ශාලාව දෙසට පිය නැගිය.

නිමි


http://www.thelmagazine.com/binary/
e891/1314320942-ckane-the-end-title.jpg

වැඩිපුර බලපු ලිපි