ප්‍රාතිහාර්යයක ඇනටොමිය - තර්ටීන් ලයිව්ස් සිනමා පටය හැදූ හැටි.

හදවතට දැනෙන ඒ සිනමා පටය කෙරුණු හැටි ගැන අංග සම්පූර්ණ විස්තරයක්, ගබඩාවක් තුළ දැවැන්ත ටැංකි ඉදිකිරීමේ සිට, පැය හාරසීයකට කිට්ටු ධාවන කාලයක එකතුවක් සහිත වීඩියෝ පට පීරමින් සංස්කරණය කිරීම දක්වා...

2022 අගෝස්තු 05 - ඩේවිඩ් කෑන්ෆීල්ඩ් ගේ ලිපියකි.

මුදවාගැනීමේ මෙහෙයුමක් සම්බන්ධයෙන් වූ කල, තමන් කළ යුත්තේ මොකක්දැයි රොන් හාවඩ් හොඳට ම දනියි. ඔහු 1995 දී නිර්මාණය කළ ඇපොලෝ 13 කලාත්මක චිත්‍රපටියේදී වගේ ම නවතම සිනමා නිර්මාණය වන තර්ටීන් ලයිව්ස් හි දීත්, ස්වසනය සහ ගුරුත්වය සම්බන්ධ නියමයන්ට අනුකූළ නොවන පරිසරයක දී අනතුරට ලක්වීම ගැන සංකල්පය දැක ගන්නට ලැබේ. මෙවර එය අපට දකින්නට ලැබෙන්නේ, කලින් වතාවේ දී මෙන් අභ්‍යවකාශයේ නොවේ, රොන් මේ වතාවේ දී එම අත්දැකීම අපට ලබා දෙන්නේ දිය යට දී ය.

හුස්ම හිර කරවන තරම් ආතතියක් ජනනය කරන මේ තර්ටීන් ලයිව්ස් චිත්‍රපටයෙන් නිරූපණය කරන්නේ 2018 ගිම්හානයේ තම් ලුවාං ගුහාවේ සිර වී සිටි තායි පාපන්දු ක්‍රීඩකයන් බේරා ගැනීමේ සත්‍ය සිදුවීමයි. වයස අවුරුදු 11 සිට 16 දක්වා වූ පාපන්දු ක්‍රීඩකයන් දොළොස් දෙනෙක් තම් ලුවාං ගුහාව තුළ සිර වුනේ, ජලයෙන් යටවීමත්, අදාළ ගුහා පද්ධතියේ වංකගිරියක් බඳු විස්තීර්ණ පිහිටීමත් හේතුවෙනි. මිනිසුන් දහ දාහකට වැඩි පිරිසකගේ සහභාගිත්වයෙන් දියත් වුණු, ඉතාමත් ප්‍රවේසම් සහගත සහ උපාය මාර්ගික ලෙස සැළසුම් කරන ලද, අන්තර්ජාතික මට්ටමේ මුදාගැනීමේ ප්‍රයත්නයන් ගේ ප්‍රතිඵලයක් හැටියට ඒ සියලු ම දෙනා එක ජීවිතයක් වත් අහිමි නොවී බේරා ගැනීමට හැකි වුණත්, ඒ සඳහා සති දෙකකට වැඩි කාලයක් ගත විය.

මේ සත්‍ය කතාව සිනමාවට නැගෙන්නට කලින් ඇමරිකානු මහජන විකාශන සේවාව හෙවත් පීබීඑස් මඟින් වාර්තා වැඩසටහන් මාලාවකටත්, ද රෙස්ක්‍යු නම් වාර්තාමය වැඩසටහනකටත් නැගී තිබේ. මේ වතාවේ රොන් හාවඩ් ගේ සුපුරුදු සිනමාත්මක කුසලතාවන් මඟින් මේ කතන්දරය අංග සම්පූර්ණ හොලිවුඩ් පෝෂණයෙන් යුක්තව ඉදිරිපත් වී තිබේ. වීරත්වය සහ පරිත්‍යාගය අනූන කතන්දර කීමට හාවඩ් සතු නැඹුරුවත්, දක්ෂ ලෙස ආතතිය කැවීමේ හැකියාවත් මෙහි දී කැපී පෙනේ. 

මුදවාගැනීමේ මෙහෙයුමේ සැබෑ වීරයෝ
වමේ සිට: රික් ස්ටැන්ටන්, ‌ජෝන් වොලන්තන් සහ රොබට් චාල්ස් හාපර් තම් ලුවාං ගුහා සංකීර්ණය අසළ

සත්‍ය කතාවට කරන ලද මේ අනුවාදයේ දී බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික කිමිදෙන්නෙක් වන ජෝන් වොලන්තන් (කොලින් ෆැරෙල් විසින් නිරූපිතයි) සහ රිචඩ් “රික්” ස්ටැන්ටන් (විගෝ මෝටෙන්සන් විසින් නිරූපිතයි) සිරවූ දරුවන් සහ ඔවුන්ගේ පුහුණුකරු බේරා ගැනීම සඳහා අතිශයින්ම අවදානම් සහගත එසේ ම අත්‍යවශ්‍ය ක්‍රමවේදයන් සැළසුම් කිරීම හා ක්‍රියාත්මක කිරීම, ලොමු දැහැ ගැන්වෙන ජවනිකා මඟින් නිරූපණය වේ. ඒ වගේ ම, ගුහාවේ පිටත ප්‍රදේශවාසීන්, සිර වී සිටි අයගේ පවුලේ උදවිය සහ රජයේ නිලධාරීන් ගේ උත්සාහයන් ද මෙහෙයුමේ සාර්ථකත්වයට අත්‍යවශ්‍ය වූ බව පැහැදිලි වන සිදුවීම්වලටත් සමාන ධාවන කාලයන් ලබා දී තිබේ.

සමස්තයක් ලෙස ගත් විට, රොන් හාවඩ් සහ කණ්ඩායම, ගෝලීය අවධානයට පාත්‍ර වූ මේ සත්‍ය කතාව ඇසුරින් හද ගැස්ම වැඩි කරවන තරම් හැඟීම් දනවන, ඇදහිය නොහැකි තරම් සියුම් විස්තර සහිත ප්‍රතිනිර්මාණයක් තැනීමට සමත් වී තිබේ. ඔවුන් මේ විස්මිත නිර්මාණය කළේ කොහොමද, සහ ඒ ඒ දේ සිදු කළේ ඇයි ද, යන්න ගැඹුරින් විමසීමට දැන් අපි සූදානම්.

නිර්මාණයේ පසුතල ලෝකය

හාවඩ් සහ ඔහුගේ පළමු සහාය අධ්‍යක්ෂ විලියම් එම්. කොනර් ගේ මුල් අදහස වූයේ තායිලන්තයට ගොස් මෙම සිදුවීම ට පසුබිම වූ ගුහාවලදී ම තම චිත්‍රපටයේ රූගත කිරීම් සිදු කිරීමට වුවත්, කොවිඩ් 19 වසංගතය ලොව පුරා අරක් ගනිමින් ඒ සැළසුම අවුල් කර දැම්මේ ය. සිනමාකරු ඒ වන විටත් මේ නිර්මාණයට නැතිවම බැරි ශිල්පීන් සම්බන්ධ කරගෙන සිටියේ ය. ඒ අතර නිෂ්පාදන සැළසුම්කාරිනී මොලී හියුස් (හිල්බිලී එලිජි - 2020 සිනමා පටයට හවුල් වූ අතර හැරී පොටර් චිත්‍රපට කිහිපයක ම කලා අධ්‍යක්ෂවරිය ද විය), සහ කීර්තිමත් තායි සිනමාකරු සයොම්භූ මුක්දීප්‍රොම් (කෝල් මී බයි යුව’ නේම් සහ සස්පිරියා චිත්‍රපටවල සිනමැටෝග්‍රැෆර් වේ. ඔවුන්ට සිදු වූයේ මේ චිත්‍රපටය වෙනත් තැනක රූගත කරන්නට ය. ඒ සඳහා ලබාගත හැකි විස්තර පදනම් කරගෙන ගුහාවේ වැඩි හරිය නැවත නිර්මාණය කරන්නට සිදු විය.

ඇසි දිසි මැවුම්කරු
සොයම්භූ මුක්දීප්‍රොම් - සිනෙමැටොග්‍රැෆර්

මුක්දීප්‍රොම් සහ තවත් මුල් ස්ථානය ගැන දන්නා උදවිය සමඟ වැඩ කරන්නට හාවඩ් ඔස්ට්‍රේලියාවේ ක්වීන්ස්ලන්ඩ් වෙත ගියේය. “එහි භූ විෂමතාව ඇත්තෙන් ම උතුරු තායිලන්තයට නෑකම් කියනවා” යැයි හාවඩ් කියයි. චිත්‍රපටියෙන් සහ එහි පිටුපසින් සිටි අයගේ ප්‍රයත්නයෙන්, රොන් හාවඩ් හට උවමනා කළේ මේ සංස්කෘතිකමය වශයෙන් සංවේදී සහ වැදගත් කතාන්තරය සත්‍ය වශයෙන් ම සිදු වූ හැටි කියා පෑමටය.  

එහෙයින්, මුක්දීප්‍රොම්, හාවඩ් සමග මේ සිනමා පටය තැනීමේ කාර්යයේ මුල් කාලයේ සිට ම කටයුතු කළ අත්‍යවශ්‍ය සාධකයක් විය. “එය ඇත්ත සිදුවීමක්. ඊටත් වඩා, එය ප්‍රසිද්ධියට පත් වූ එකක්. - මෙය සිදුවීමත් එක්ක ම මම ඉතා සමීපව එය හඹා ගියා. ඒ වගේ ම සිදුවීම මාව ඇද බැඳ ගත්තා. ඒ කාලයේ දී ම මම කල්පනා කරන්නට පටන් ගත්තා, මේ සිදුවීම චිත්‍රපටයකට නඟන ආකාරය ගැන,” යි මුක්දීප්‍රොම් කියයි. “රොන් මා වෙත තිර පිටපත එවූ විට, මම අතිශයින් ම උද්දාමයට පත් වුණා. මොකද, මම සිතා සිටි ආකාරයෙන් ම ඒ තිරරචනය සිදු කර තිබුණා. ඇත්තට ම මේ සිදුවීම ගැන තනන්නට යන තවත් චිත්‍රපටයකට සහභාගි වන ලෙස මට ආරාධනා කර තිබුණා, නමුත් මේ තිරපිටපත තරම්, ඒ තිරරචනය මට හිතට වැදුණේ නෑ.” 

කඳුකරයේ වෝටර් මෑන්
තනෙට් නටිස්‍රි

ගුහාව ඇතුළත තිබූ දැඩිතර කාර්යබහුල භාවයත්, එළියේ පැවති නිහඬ මනුෂ්‍යත්වයේ උපේක්ෂාවත් යන දෙපැත්ත ම මේ චිත්‍රපටියේ ආකෘති ගත කර තිබෙන්නේ සම සමව ය. ගුහාවෙන් එළියේ ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වූ දහස් ගණනක් ජනතාව, සහ ලොව දස දෙසින් පැමිණි මාධ්‍යවේදීහු එක්රැස්වූහ. ඔවුන් එකිනෙකාට සහය වෙමින්, අලුත් ම තත්ත්වය දැන ගැනීමට නොසන්සුන්ව බලා සිටියහ. මේ දෙලොව අතර තිබූ වෙනස, මුල සිටන් ම හාවඩ් ග්‍රහණය කරගත් මූලික සංකල්පය විය. විශේෂයෙන් ම චිත්‍රපටියේ පසු භාගයේ සිට නිරූපණය වන තායි වැසියන් ගේ - උදාහරණයක් ලෙස මුදා ගැනීමේ කණ්ඩායමට ගුහා සංකීර්ණය අභ්‍යන්තරයේ මඟ සොයා ගැනීමට පහසු වන ලෙස, ආසන්නයේ කඳුකරයේ පැවති දිය කඳුරුවල දිශාව වෙනස් කරන්නට තැත් කරන තනෙට් නටිස්‍රි (නොෆෑන්ඩ් බූන්යායි විසින් නිරූපිතයි) සහ බොජුන්හල් හිමියාගේ - ක්‍රියා කලාපය කැපී පෙනෙන ලෙස නිරූපිත ය. 

මේ චිත්‍රපටිය ඉහත කී උපකතාව ඉතා සමීපව ග්‍රහණය කරයි. ඒ සඳහා හියුස් ක්වීන්ස්ලන්ඩ් හි කඳුකරයේ විචිත්‍ර තැනක ඇත්තෙන් ම මිනිස් අතින් තැනූ වේල්ලක් ප්‍රති නිර්මාණය කළා ය. “අපිට පුළුවන් වුනා ඇත්ත ම තනෙට් සමඟ කතා කරන්න. ඔහු ළඟ ගොඩක් රූප සටහන් සහ සැළසුම් තිබුණා. ඔහු ඒවා සමග අපිත් එක්ක සෑහෙන වෙලාවක් ගත කළා.” හියුස් කියන්නේ, එම වේලි පද්ධතිය ඇය සැළසුම් කළ ආකාරය විස්තර කරමිනි. “අපි එය කැමරාවට පහසු වන විදිහට සරල කරලා තැනුවා. ඇත්තටම අපි උකහා ගත් දෙයට වඩා, බොහෝ සංකීර්ණ වැඩ කොටසක් තනෙට් ගේ පැත්තෙන් කර තිබුණා. මූලික කරුණුවලට බැස්සොත්, අපි අපට පුළුවන් තරම් සරල ලෙස වැසිජලය ගුහාවට කාන්දුවන තැන් වසා දැමීම, වැලි කොට්ට ඇහිරීම් සහ දිය පහර හැරවීම්වලින් සමන්විත මේ කතාව නිරූපණය කළා.”

විස්මිත පසුතල ඉදිකෙරූ මොලී හියුස්

අතරමංවූවන්ගේ පවුල්වල අය, ස්වේච්ඡා සේවකයන් සහ මාධ්‍යවේදීන් එක් රැස් වී සිටි, ගුහාවෙන් පිටත කඳවුරු බිම සිනමාකාරයන්හට නිරන්තරයෙන් සිනමාත්මක සොයාගැනීම්වලට ඉඩ සැළසුවේ ය. හියුස් පවසන්නේ, “මම මීට පෙර කවදාවත් මේ වගේ ව්‍යාපෘතියක වැඩ කරලා නෑ. අපිට බලන්නට සහ වැඩ කරන්නට ඉතා විශාල ප්‍රමාණයක් ඡායාරූප තිබුණා, අපි කැමති සහ පසුතලයට සුදුසු වන පරිදි තෝරාගන්න...” කලා අධ්‍යක්ෂ ලෙක් චයියන් චන්සුට්ටිවට් ද ඇතුළත් වුණු තායි සැළසුම් කණ්ඩායමක සහාය ඇයට ලැබුණේ ය. අධ්‍යයනය කරන්නට ලැබුණු දේ අතර තිබූ සියුම් විස්තර (බෞද්ධ භික්ෂූන්ගේ අත් පළඳනා වැනි දේ පවා) ඇය පසුතලයට එකතු කර විචිත්‍රවත් කළා ය. 

කූඩාරම් සහ වාහන ආදී සුවිශේෂී උපාංග සහ ආකෘති ප්‍රතිනිර්මාණය කරනවාට වඩා, ඒවා ආනයනය කරවන්නට ඇය බල කළා ය. “තායි නළුවන් සිනමා පසුතලයට පැමිණි පසු, ඔවුන් දුටු දේ ඔවුන්ට විශ්වාස කරන්නට පවා බැරි තරම් වුණා” ඔවුන් සවිස්තරාත්මකව තනා තිබූ පසුතලය නළුවන් දුටු හැටි හාවඩ් ආවර්ජනය කරමින් කියයි. “ඔවුන් එය දැකලා ප්‍රසන්න වුණා. ඒ අය කීවා, ‘අපිට හිතාගන්නවත් බැරි වුණා, විදේශිකයන් වන ඔබ මේවා එතරම් නිවැරදි ලෙස ග්‍රහණය කරගෙන ඇත්තේ කෙසේ ද කියා.’ ”

සාමාන්‍ය, එදිනෙදා දකින්නට තිබෙන මනුෂ්‍ය හැසිරීම් සහ හැඟීම් ප්‍රකාශන ග්‍රහණය කරගන්නේ, චිත්‍රපටියේ මේ කොටසිනි. හාවඩ් ගේ කණ්ඩායම, නළුවන්ට විවිධාකාර කටයුතු ඉටු කරන හැටි පුහුණු කළහ. යන්ත්‍ර සූත්‍ර සහ පොම්ප ක්‍රියා කරවීම, වතුරබට රෝල් කිරීමට සහ දිග ඇරීම, ටැංකි පිරවීම, ආහාර පිසීම, බර යන්ත්‍ර පැදවීම, මෙන්ම යාඥා කිරීම පවා... වාර්තා වැඩසටහන් සහ පීබීඑස් වැඩසටහන් මාලාවේ දැක්වුණු ආකාරයන් පදනම් කරගනිමින් ඔවුහු ඒවා නැවත නැවතත් පෙරහුරු කළහ. “මට දැනුණා ඒවා පසුබිමින් නිරූපණය වෙනවා කියා. නමුත් ඒවායින් බොහොමයක් කොයි තරම් විශිෂ්ට ද කියතොත්, මම ඒ කොටස් ඉදිරිපසට අරගෙන දෙබස් සහිත කොටස් එක්ක ගැලතුවා.”යි හාවඩ් කියයි. “එය නිර්මාණයට යම්කිසි ආකාරයක ශක්තියක්, සජීවී යතාර්ථවත් බවක් එකතු කළා.”

ගුහාව

“පටන් ගැන්මේ දී මට දැනුණේ ගොඩක් ම පීඩනයක් යටතේ වැඩ කරනවා වගේ.” ගුහාවේ දර්ශන රූ ගත කිරීම ගැන කතා කරමින් මුක්දීප්‍රොම් කියයි. “පස්සෙ මට එළඹුනු සියලු දේ හසුරුවාගන්න සිදුවීමත් එක්ක, මට පීඩනය අමතක වුණා, විය යුතු දේ සහ කළ යුතු දේ ගැන විතරක් අවධානය යොමු කළා.” හියුස් පවසන්නේ ද ඊට සමාන ම කතාවකි. “අපි ප්‍රවේශය ගත්ත ආකාරය විශේෂයි, එයින් අපට කිසිම විටක දේවල් මහා පරිමාණයෙන් දැනුණේ නෑ. පස්සෙ අපි තැනූ නිර්මාණය නරඹද්දී අපි මූණෙන් මූණ බලාගත්තා, ‘අපි මේක කළා කියා අදහන්නත් බෑ. අපි ඒක හරියට ම කරලා තිබෙනවා’ යි කියන්නාක් වගේ.”

නිෂ්පාදකයෝ ගුහාවට එළඹුනේ පියවරින් පියවර ය. වර්ණ සංයෝජනය මූලික ම අංගයක් විය. පීබීඑස් වැඩසටහන් මාලාවේ රූපරාමු අධ්‍යයනය කරමින් හියුස් සහ මුක්දීප්‍රොම් වර්ණවලට වැඩි බරක් දීමට එකඟ වූහ. “තායිලන්තයට ආවේණික විදිහට ම වර්ණ ඉතා ම විස්තීර්ණයි, ඒ වගේ ම වර්ෂාව සහ නිරන්තරයෙන් වෙනස්වන කාලගුණික රටාවන් සමග යෙදෙන අඳුරු අළු පැහැයන් එක්ක එය ප්‍රතිලෝමව සමබරවී යෙදී තිබෙනවා.” යි හාවඩ් කියයි. 

නියම තම් ලුවාං ගුහාවල සංයෝජන දත්ත ඔවුන්ට ලැබුණේ ඉන් පසුවය. එය හාවඩ් සහ හියුස් සියුම් විස්තර සහිතව අධ්‍යයනය කළහ. “ගුහාවල තිබුණු ගල් පස් කුට්ටි; ඒවා ඉතා තදින් සවි වී තිබුණා ද, ඒවා ගිරි ලඹ ද, ඒවා දියපාරවලින් හැඩගැසුණු ඒවාද ආදී විස්තර හියුස් තේරුම්ගත්තාට පස්සේ - ඇය මගේ තිර රචනා සටහන් බලාගෙන, තමන්ගේ කණ්ඩායමත් එක්ක සිනමා පසුතල ආකෘති නිර්මාණය කරන්නට පටන් ගත්තා” යි හාවඩ් කියයි.

“මම වැඩකරන අතර විවිධ අවස්ථාවල රික් හෝ ජෝන් ගෙන් ඇසුවා, “ඔයා හිතනවද මේක ඇත්තටම මේ විදිහට සිදුවෙයි කියලා?’ ” සත්‍ය කතාවේ සිටි කිමිදුම් කරුවන්ගේ සහාය ලබා ගත් හැටි හියුස් විස්තර කරමින් කියයි. 

පසුතල සකස් කරමින්

හියුස් සහ ඇගේ කණ්ඩායම ඔස්ට්‍රේලියාවේ ගබඩා කාමරයක් තුළ අඩි සියයක් දිග ටැංකි හතරක් ඉදි කළ හ. මේ ටැංකි අධි තාක්ෂණික ජල පොම්ප සහ පිරිසිදුකාරක පද්ධතියකින් ද සමන්විත විය. ඊ ළඟට ඔවුහු බිම මත උමං ජල මාර්ග පද්ධතියක් නිපදවූ අතර, පසුව ඒවා ඔසවා, ටැංකිවලට සවිකර, ටැංකි පිරවීමට යොදා ගත්හ. මේ ටැංකිවලට වතුර පුරවන ලද්දේ, ගුහාවන් තුළ තිබුණු විවිධ ප්‍රදේශවලට අනුරූපීව, වෙනස් වෙනස් දර්ශන අටක් පමණ නිරූපණය කරන්නට හැකි වන ආකාරවලිනි. ඒ මුදවාගැනීමේ කණ්ඩායම ගුහා පද්ධතිය තුළට ගමන් කරද්දී පැවති වෙනස් වෙනස් පසුබිම් ප්‍රති නිර්මාණය කිරීමට ය. 

ගබඩාව තුළ ඉදිකළ ටැංකියක මැවූ ගුහාවේ ‌උමං මඟක්

ඒ වගේ ම දිය යට දර්ශනවල අපැහැදිලිබව, චිත්‍රපට කණ්ඩායමට වඩා නිදහසේ තම පරිකල්පනය භාවිත කිරීමට ඉඩ ලබා දුන්නේ ය. “සොයම්භූ සහ ඔහුගේ කණ්ඩායම සොයාගත්තා ඉතා ම ස්වාභාවික ආකාරයකට ආලෝකකරණය කරන්නට හැකි ක්‍රමවේද, එයින් කිමිදුම්කරුවන්ගේ හිස්මත වූ පන්දම්වල ආලෝකයෙන් ඔබ්බේ ඇතිවන කෘත්‍රිම දිළිසීම් වාගේ අනවශ්‍ය ආලෝකයන් මග හරවා ගන්න පුළුවන් වුණා.”යි හාවඩ් විස්තර කරයි. ඊට වැඩිමනත් වශයෙන් මුක්දීප්‍රොම් විස්තර කරන්නේ ඔහු දිය යට ඡායාරූපකරණය ගැන පරීක්ෂණ කිහිපයක් කළ බවයි. “ඒ, අපට පෙනෙන දෙය එලෙසින් ම පටිගත කරන්නට හැකි සුහුරු ක්‍රමයක් හමුවන තෙක්...”

හාවඩ්, නිරන්තරයෙන් කිමිදුම් යන්ත්‍රවලට විඩියෝ මොනිටර සවිකළ අතර, සිනමා පසුතලයේ කැමරා කෝණ කිහිපයකින්ම විඩියෝ කරන්නට කටයුතු කළේ ය. “ගුහා ඇත්ත ඒවා ලෙස නිරූපණය කිරීම අමාරුයි. සමහර ඒවා ආලෝකමත් කරන්නට සිදුවන අතර, එතන දී පසුබිම් වර්ණ සහ රටා සංයෝජනය ගැනත් වද වෙන්නට වෙනවා.” හියුස් ගේ නිර්මාණ ගැන කියද්දී හාවඩ් සඳහන් කරයි. “ඒ වගේ ම ඒවා කාලයක් පවතින්නත් සෑදිය යුතුයි. මොකද, අපි එකිනෙක පසුතලවල සති ගණන්... දවස් නොවෙයි, සති ගණන් රූ ගත කිරීම් කළා. ඒ නිසා පසුතල වෙනස් නොවී කාලයක් පැවතිය යුතුව තිබුණා.” එලෙසින් ම, ඒ පසුතල කාලයක් නොනැසී පැවතුණේ ය. හාවඩ් ස්තූතිවන්ත වන්නේ, ස්ටුවර්ට් ක්‍රේග් යටතේ හැරී පොටර් චිත්‍රපටවල විචිත්‍රවත් පසුතල නිර්මාණය කරමින් හියුස් ලබා තිබූ පළ පුරුද්ද ගැන ය.

තවත් ටැංකියක් සහිත පසුතලයක් - දරුවන් සිරවී සිටි ස්ථානය ලෙස තනන ලද...

නමුත් මෙයින් කියැවෙන්නේ ඔවුන් සැබෑ පසුබිමට හැම අතින් ම සමාන පසුතල නිර්මාණය කළ බව නොවේ. හියුස් ඇගේ නිර්මාණයන් ගැන විස්තර කරමින් එක් නිදසුනක් විස්තර කරයි. ගුහාව ඇතුළේ සිට පිටත කඳවුරට ආරංචියක් ලැබෙන ආකාරය චිත්‍රපටියේ වඩා ඉස්මතු වන සේ නිරූපණය කරයි. හියුස් මෙය සකස් කළේ, අලුත් ආරංචියක් ලැබෙන තුරු ‌ගුහාවේ අන්තරාලයේ ගරාදි වැට අසළ, ඉහළ සිට පහත බලාගෙන සිටින චරිතවලිනි. “මම ඇත්තටම ආසයි, ‘ප්‍රවෘත්ති ගමන් කරන හැටි’ වචනයේ හුදු අර්ථයෙන් දකින්නට සැළැස්වීමේ අදහසට...” හියුස් කියයි. “මම ඒ නිසා ගුහාවේ දොරකඩ සිට කඳවුරේ දොරටුව දක්වා වන සම්බන්ධතාවය ගොඩ නැගුවේ ඒ විදිහට. හැම නිතර ම කෙනෙකු ඉහළ ඉඳන් පහළ බලාගෙන අලුත් තොරතුරු එනතුරු බලා ගෙන ඉන්නා හැටියට.” 

සැළසුම් නිර්මාණ සහ සිනමා නිෂ්පාදනය ඉතාමත් අංග සම්පූර්ණ ලෙස අවසන් වූයේ, එම මුදාගැනීමේ මෙහෙයුම ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමේ ඩිජිටල් අංශයේ කටයුතු ඉතාම සුළු වශයෙන් යොදාගනිමිනි. “මම හිතුව ප්‍රමාණයටත් වඩා අඩුවෙන්, උවමනා වුණේ ” හාවඩ් කියයි... “මොලී ඉතා විශාල කොටසක් ඉටු කළා.” 

සංස්කරණය

ගුහා දර්ශන සැළසුම් කිරීම සහ රූගත කිරීම්වලින් පසු - පසු නිමැවුම් කටයුතු දක්වා කොටස් වුවත් පහසුවෙන් නිම කරන්නට හැකි වුණේ නැත.

ඔලිවර් ටානි - ශබ්ද සංස්කාරක

මේ ලිපියට පාදක වුණු හාවඩ් සමග පැවති සම්මුඛ සාකච්ඡාවේ දී, මෙම චිත්‍රපටියේ අධීක්ෂක ශබ්ද සංස්කාරක වුණු, පස් වතාවක් ඔස්කා සම්මානවලට නම යෝජනා වුණු ඔලිවර් ටානී (කැප්ටන් ෆිලිප්ස් සහ 1917 චිත්‍රපටවල දක්ෂ ශබ්ද සංස්කරණයන් ඉටු කළ) තේරුම් කර දුන්නේ, ඔහුට වඩා ඉස්මතු කරන්නට උවමනා වුණේ ගුහාවෙන් පිටත සහ ගුහාව ඇතුළත ශබ්ද පරිසරයේ ඇති වෙනස බවයි. “උමතුබවට ආසන්න ශක්තියක් ගැබ්වුණු ශබ්දමය පරිසරයක් ගුහාවෙන් බැහැර පැවතුණු අතර, එය ඉතාමත් වෙනස් වුණා, ගුහාව තුළ සිරවූ දරුවන් සහ කිමිදුම්කරුවන් හට අත්විඳින්නට සිදුවූ හුදෙකලාබව සහ අහිතකර පාරිසරික තත්ත්වයන් එක්ක බලන කොට...” යි ඔහු කියයි.

කඳවුරේ පැවතුනේ එදිනෙදා අත්විඳින කණට හුරුපුරුදු ව්‍යාකූලත්වයක්. - දිය යට පරිසරය, එය ඊට හාත්පසින්ම වෙනස්. “වාතය තුලින් ශබ්දය ගමන්ගන්නවාට වඩා හතර හෝ පස් ගුණයක් වේගයෙන් ශබ්දය දිය යටින් ගමන් කරනවා. ඒ වගේ ම මිනිසුන් දිය යට දී කණ් බෙරය ඇත්තට ම යොදා ගන්නේ නෑ ශබ්දය ග්‍රහණය කරගන්නට. ඒ නිසා දිය යට දී ශබ්දය ඇසෙන පුද්ගලයාට සාපේක්ෂව, එය නිකුත් වෙන ස්ථානය හඳුනාගන්නට ඉතාමත් අසීරුයි.” යැයි ටානි විස්තර කරයි. “අපි ඒ සංකල්පය යොදා ගන්නවා, දිය යට දර්ශනවල ශබ්ද ප්‍රතිනිර්මාණය කරන්නට. අපි හිතා මතා ම හැම ශබ්දයක් ම විසිරී යන ලෙස සහ අපසාරීව විහිදෙන විදිහට පටිගත කළා. එයින් ඒ ශබ්ද හට ගත් තැන හඳුනාගන්නට අපහසු තත්ත්වයක් නිර්මාණය වුණා. ප්‍රේක්ෂකයන්ට ඒ ශබ්ද ඇසෙන්නේ දිය යට සිටින කිමිදුම්කරුවෙකුට ඇසෙන විදිහටමයි. එයින් ප්‍රේක්ෂකයන්ට ඉතා ම සජීවී අත්දැකීමක් ලැබෙනවා.”

එය දිය යට රූගත කරන ලද දර්ශනවලට අසමාන නොවේ. හාවඩ් එය විස්තර කරන හැටියට; “එය හරියට ඔබ නිරන්තරයෙන් වළාකුළු පද්ධතියක ගැටෙමින් උස් කඳු කපොල්ලක වාහනයක් ධාවනය කරනවා වගෙයි.” ඒ ශබ්ද දිශාවනතියෙන් තොරයි, අපැහැදිලියි -  ඒ වගේම, ශබ්දයෙන් පිරුණු පොකුණක ගිලෙන්නාක් මෙන් ප්‍රේක්ෂකයාහට දැනේ. 

චිත්‍රපටයේ හදවතට දැනෙන ජවනිකාව වන, කිමිදුම්කරුවන්, දරුවන් මුදවාගන්නා අවස්ථාවේ දී ශබ්දය විශාල දායකත්වයක් සපයයි. දරුවන් ආපසු ආරක්ෂිතව පිටතට ගෙන ඒමට නම්, ඔවුන් ඒ සඳහා හසුරුවාගැනීමට විශාල ප්‍රයත්නයක් දැරිය යුතු වන බව කිමිදුම්කරුවන් තේරුම් ගන්නේ ඒ අවස්ථාවේ දී ය. නරඹන්නන්ට පෙනෙන්නේ දරුවන්  සිහියෙන් නොසිටින බව පමණක් වුවත්, ඔවුන් තවමත් පණපිටින් සිටින බව දැනෙන්නේ ඇසෙන ශබ්දවලිනි. 

සිනමා ප්‍රතිනිර්මාණයේ අවසාන හරියේ දී, කිමිදුම්කරු ජෝන් වොලන්තන් ශබ්ද පරිපාලක කණ්ඩායම සමඟ දිය යට පිහිටි ගුහා ප්‍රදේශයක ශබ්ද පටිගත කිරීමක් සිදු කළේ ය. එහිදී දිය යට හයිඩ්‍රොෆෝන් භාවිත කළ අතර, සැබැවින් ම ඇසුනේ කුමක්දැයි දැනගැනීම සඳහා දිය තලයට ඉහළින් මයික්‍රොෆෝන් යොදවා තිබුණි. “දිය යට ශබ්ද සකස් කරද්දී, හුස්ම ගන්නා ශබ්දයේ රිද්මය අපි බොහෝ විට භාවිත කළා, එය වරකදී සම අන්තරයන්ගෙන් යුක්ත වත්, එහෙම නැතුවත් භාවිත වුණා.”යැයි ටානි කියයි. “අපට සිදු වුණා ප්‍රේක්ෂකයන් නිතරම දරුවන්ගේ ක්‍රමානුකූල හුස්ම ගැනීම් ශබ්ද ගැන සාවධානව තබා ගන්න. ඒ අවස්ථාවෙදි ඔවුන්ට දැනෙනවා කිමිදුම්කරුවන්ට ඇසෙන දෙය ම ඔවුන්ටත් ඇසෙන බව. ඒ වගේ ම දරුවන් තවමත් ජීවත්ව සිටින බව ඒත්තු යනවා.”

ජේම්ස් විල්කොක්ස් - දීර්ඝ වීඩියෝ ඇසුරින් අඩිය අඟලට සකස් කළ විශිෂ්ඨයා

අන්තිමේදී, සමස්ත චිත්‍රපටියම එකලස් කර සම්පූර්ණ කිරීමේ කටයුත්ත තවදුරටත් ඉතිරි වේ. හාවඩ් ගේ ජීනියස් රූපවාහිනී මාලා වැඩසටහනේ මුල් කොටස මෙන්ම, හිල්බිලි එලිජි ද කපා සකස් කළ සංස්කාරක ජේම්ස් විල්කොක්ස්හට මේ අසීරු ඉළක්කය ජය ගැනීම පැවරුණි. එය අසීරුයැයි අදහස් කළේ, ඔහු මෙම සංස්කරණ කාර්යය පටන් ගනිද්දී, පැය 382 ක විඩියෝ දර්ශන පීරා සකස් කරන්නට ඔහුට පැවරුණු හෙයිනි. “අවංකවම කියතොත්, සමහර දවස්වල මට හිතුණා, මේ ඔක්කොම බලල ඉවර කරන්න මට පුළුවන් වෙයි ද, මම ම දන්නෙ නෑ කියලා.”යි ඔහු කියයි.

විල්කොක්ස් තම කටයුත්ත පටන් ගත්තේ චිත්‍රපටය පුළුල්ව අවබෝධ කරනිමිනි. අනතුරට ලක්වීම, අපේක්ෂාව, අන්තිමේ දී ගළවා ගැනීම, ඒ සමස්ත ප්‍රවාහය තුලින් දිව යන ආධ්‍යාත්මික මූලිකාංග ඔහු අධ්‍යයනය කළේ ය. “රොන් නිතරම කතා කරපු දෙයක් තමයි, ‘ප්‍රාතිහාර්යයක ඇනටොමිය’ කියන දේ.” විල්කොක්ස් සිහිපත් කරයි. “මම හිතන්නෙ ඒ බොහොම දක්ෂ ක්‍රමයක්, මේ චිත්‍රපටිය මොන විදිහෙ දෙයක් විය යුතු ද කියලා පුළුල් ප්‍රවේශයක් හඳුනා ගන්න එක...” එයින් හැඟවුනේ, තායි සංස්කෘතිය සහ ඔවුන්ගේ ආධ්‍යාත්මික හරය ගැන සමීප අවධානය යොමු කිරීම මගින් ‘ප්‍රාතිහාර්යය’ යන සංකල්පයට අනුරූපීව ස්පර්ශ කළ හැකි, ගැළපෙන සන්දර්භයක් නිර්මාණය කිරීම සහ ලබා දුන් විඩියෝ කොටස් සිය ගාණක්  අතර සක්මන් කරමින් ආත්මීය වශයෙන් ප්‍රමුඛතාවය ලබා දිය යුතු කොටස් හඳුනා ගැනීම යි. 

චිත්‍රපටියේ මුල් විනාඩි 10 හෝ 15 සහමුලින්ම පැවතුනේ තායි භාෂාවෙන් බව විල්කොක්ස් පෙන්වා දෙයි. “මම කල්පනා කළේ මේක හරියට පරිවර්තනය කරගන්නේ කොහොමද කියායි. මම කොහොමද මේ භාෂාවේ අන්තර්ගත සංස්කෘතික අංග හරියට අල්ලා ගන්නේ? මම කොහොමද දෙබසක් නිවැරදිව ග්‍රහණය කරගන්නේ?” යි විල්කොක්ස් කියයි. “අසීරුතාවට හේතුව වුණේ මේ දරුවන් තායිලන්තයේ අය වීම පමණක් නොවේ, ඔවුන් උතුරු තායිලන්ත ජාතිකයන්. එයිනුත් සමහරු මියන්මාර් දේශසීමාවේ වැසියන්. ඔවුන්ගේ කතා බහ බැංකොක් වාසීන්ගේ ව්‍යවහාරයත් එක්ක ඉතාම වෙනස්.” 

ඉතින් ඔහු විඩියෝ දර්ශන කාණ්ඩ වශයෙන් තෝරා, සංස්කරණය කර, සංස්කරණ මැදිරියට ගෙන්වාගත් භාෂණ පරිවර්තිකාවකට යාබද කාමරයේ සිට ඒවා නැරඹීමට ඉඩ හැරියේ ය. ඒ කොටස් ධාවනය කරවන කාලය, ධාවනය නවත්වන තැන් සහ චරිත ප්‍රාණවත්ව නිරූපණය කිරීම්, ඔහු සකස් කළේ ය. “ඒ වන විට මට දැනෙන්නට පටන් ගත්තා, ‘ඔව් මට දරුවෙකුගේ මව ගේ හැඟීම දැනෙනවා. ඔව්, මට තේරෙනවා කිමිදුම්කරුවන් ඔවුන්ගේ දරුවන් සොයාගන්නට ප්‍රමාද වන විට ඇයට දැනෙන කළකිරීම. ඔව්, මට තේරෙනවා ආණ්ඩුකාරවරයා සහ දේශපාලනය මේ තත්ත්වය සමග මැදිහත් වන හැටි.’ ආදී වශයෙන්...”

විල්කොක්ස් ගේ මේ සමීප සංස්කරණ ප්‍රවේශය, ගුහාව ඇතුළත දර්ශන වලදී ද දක්නට හැක. රික් සහ ජෝන් පළමුවරට දිය යට කිමිදෙන දර්ශන ඉතාමත් උවමනාවෙන් සිදුකළ සංස්කරණයක් හැටියට ඔහු පෙන්වා දෙයි. “මම අදහස් කළා මේ වෙනම ලෝකයක බඳු පරිසරයක සිදු වූ බේරා ගැනීමේ මෙහෙයුම ප්‍රේක්ෂකයන්ට අත්දැකීමක් තරමට සමීප කළ යුතුයි කියා. ඒක ඇත්තෙන් ම පෘථිවිය මත දකින්නට තිබෙන සාමාන්‍ය පරිසරයක් නෙවෙයි. එය අතිශයින් ම කැතයි, අප්‍රසන්නයි, ඒ වගේ ම මඩෙන් පිරිලා. ගුහාවල දියේ කිමිදීම් ගණනාවක් මේ කතාන්දරයේ තියෙනවා. ගිරිලඹවලින් ගහණ පරිසරයක්. බේරා ගැනීමට යන අය මග දිගට හූරාගෙන, තුවාල කරගෙන යායුතු ගමනක්.” ඔහු කියයි. “මාර්ගය හරියට පේන්නෙත් නැහැ. නමුත් මට තෝරාගැනීමක් කරන්න අවස්ථාව ලැබෙනවා නම්, මම කැමතියි තෝරාගන්න කිමිදුම්කරුවන් ගුහාව තුළට යන අවස්ථාවේ ඔවුන් දුටු දේ අත් දකින්න.”

ඔබට මේ අත්දැකීම, කිමිදුම්කරුවන් සහ සිරවූ දරුවන් සමඟ සමීපව විඳින්න සළස්වන්නේ නිෂ්පාදන සැළසුම්, සිනමා නිමැවුම, ශබ්ද සහ අනිකුත් අංග රාශියත් සමඟ, ප්‍රධාන වශයෙන් ම සංස්කරණය විසිනි. “එය තවත් එක් චිත්‍රපටයක්, කුසලතා පූර්ණ මිනිසුන් රාශියක් එකතු වී, ඔවුන් සතු සියල්ල වැය කරමින්, ඔවුන් ගේ එක් එක් අංශයන් විසින් ඉටු කළ යුතු වූ සියල්ල නොපිරිහෙළා ඉටු කරමින් දායාද කළ තවත් එක් චිත්‍රපටියක්” හාවඩ් පවසයි. “එය ඔවුන්ගේ උසස්තම ජයග්‍රහණය යි.”

*    *    *

නිදි හෙවත් නිමල් අයියාගෙන් දුරකථන ඇමතුමක් ලැබීම වූ කල, දාර සයිස් මරාලයක් ඉහ මත කඩා වැටෙන්නට ආසන්න වීමක් බව නිමල් අයියාගේ යාලුවෝ හොඳින් ම දනිති. එහෙම එකක් පසු ගිය දා මගේ හිස මතත් කඩා වැටුණ අතර, ඒක හොඳටම රස විඳින්නට ද අවස්ථාව ලැබුණේ ය.

තායිලන්තයේ ‌කොහෙදෝ ගුහාවක් ඇතුලේ ෆුට් බෝල් කණ්ඩායමක් හිර වී සිටි බවත්, ඒ අය බේරා ගත්ත බවත් හොඳාකාරව ම මතක තිබුණේ ය. නමුත් මේ චිත්‍රපටිය ගැන මොකවත් ම දෙයක් මගේ ඔලුවේ තිබුණේ නැත. මුන්දෑ ඒ චිත්‍රපටිය හොඳටම රස විඳ, ඒ ගැන බ්ලොග් පෝස්ට් එකක් ඩ්‍රාෆ්ට් කර, ඒ සඳහා තොරතුරු හොයද්දී කියවන්නට ලැබුණු "මේකින් ‌ඔෆ්" වර්ගයේ ලිපියක් මට එවා වදාළ සේක. මං වහන්සේ ගෙන් එතුමෝ අපේක්ෂා කළෝ කුමක්ද යත්, ඒක පරිවර්තනය කරලා, බ්ලොග් පෝස්ට් එකක් මාත් ලියා, අපි දෙන්නාම එකම දවසේ පළ කිරීම ය. (ලියන්ඩ දෙයක් හෝ ඉස්පාසුවක් නැතුව උන්න මටත් ඒක මාර වාසියක් විය)

නිමල් අයියාගේ ආරාධනයෙන්, උන්දැ මට එවා තිබුණු ලිංක් එකේ තිබුණු ඉහත කී ලිපිය කොපි කර, (ඔරිජිනල් ලිපියට ලිංක් එක) චූටි ළාමක වදන් පිටු අටක ලියවිල්ලක් හැටියට ‌අලවා ගත්තෙමි. ඉන් පස්සේ අතරින් පතර තිබුණු ඇඩ් අයින් කළ විට ඒක පිටු හයක ලියවිල්ලක් බවට පත් විය. ඒ ලියවිල්ල පරිවර්තනය කරන්නට පටන් ගත් විට, අර එක්තරා යුරෝපීය සුරංගනා කතාවක දී මෙන් වැඩේ අතර මග නවත්තන්නට බැරි මොකක් හරි සාපයක් ද ඒ ලියවිල්ලේ තිබුණු බව මට පසක් විය.

පරිවර්තනය කරගෙන යන අස්සේ, එක වෙලාවක, තව කොච්චරක් තියෙනවාදැයි බලන්නට පොඩ්ඩක් ලියවිල්ල උඩට කළ විට පෙනුනේ, තව තියෙන්නේ ඡේද දෙකක් විතරක් බවය. ඒ පාර දැනුණු ආතලය කොයිතරම් ද කියතොත්, එවේලේ ම නිදි අයියාට මැසෙන්ජර් එකේ පණිවිඩයක් යවා, "තව ඡේද දෙකයි තියෙන්නේ" බවත්, "හෙට උදෙන් ම සංස්කරණය නොකළ පරිවර්තනය එවන්නං" බවත් ලියා තැබුවෙමි. ඒක සෙන්ඩ් වෙන අස්සේ වෙලාව බැලුවිට පාන්දර එක හමාරට විතර වී තිබුණි. මට කොන්ත්‍රාත්තුව බාර දී තමුන්නැහැ බුදි දැයි අහන්නට කෝල් එකකුත් දී බලන්නට හිතුණු නමුත්, ඒ වගේ විනම්බෑසි කරන්නට සුදුසු වයස අපි දෙන්නා ම මේ ‌වන විට පහු කර ඉන්නෙමු.

පරිවර්තනය කියා කීවාට, මම කර ඇත්තේ අනුවාදයක් බව කිව්වේ ද නිදි ම ය. වචනෙට වචනය පරිවර්තනය කළා නං මේ මුල් ලිපියේ තියෙන දිග වාක්‍ය ශෛලියේ හැටියට සිංහලෙන් ලියවෙන්නේ තේරුම් ගන්න බැරුව අන්ද මන්ද වෙන අන්දමේ කුණුහබ්බ පරිවර්තනයකි. ඒ නිසා මම කෙරුවේ වාක්‍ය කියවා තේරුම්ගෙන ඒක පැහැදිලි වෙන විදිහේ වාක්‍ය කීපයක් ලියන එක ය. ඒ වගේ ම අන්තිම මොහොතේ දී මගෙ ෆයිනල් ඩ්‍රාෆ්ට් එක කියවා එඩිට් කරන්නට ද නිදි අයියා උපකාර කළේ ය.

පරිවර්තනය කළාට පස්සේ, සමහර තැන් මම ලියා ඇත්තේ චිත්‍රපටියේ තිබෙන කොටස් ගැනම ද කියා තහවුරු කරගන්නට උවමනා විය. මොකද කියතොත්, සමහර විට මේක කියවන උදවිය මේ වෙන කොටත් මේ චිත්‍රපටිය බලලා තියෙන සහ, මේක කියෙව්වාට පස්සෙවත් බලන්නට ඉඩ ඇති නිසා ය. ඒ හින්දා ම පහුගිය ඉරිදා උදෙම්ම නැගිට (උදේ පාන්දර හතට විතර) නයිට් ටයිම් ඩේටා මඟින් මේ චිත්‍රපටියත් බාගත කරගෙන බලන්නට පටං ගත්තෙමි. ටොරන්ට් ලිංක් එක මෙතනින්.

මේ පරිවර්තනයෙන් මට ලැබුණු වාසි ‌හෙණ ගොඩකි. ජාත්‍යන්තර මට්ටමේ විශිෂ්ඨ නිර්මාණයක් බලන්නට මට උත්තේජනය, පෙළඹවීම සහ අවස්ථාව ලැබුණේ ය. ප්‍රාණවත් සහ සජීවී විදිහට ලිපියක් ලියන්නේ කොහොමදැයි ආදර්ශයක් ලැබුණේ ය. පරිවර්තනය කිරීමෙන් පස්සෙ චිත්‍රපටිය බැලූ නිසා, චිත්‍රපටිය ඉතාම සියුම් ලෙස රසවිඳින්නට ද ඉඩ ප්‍රස්ථාව ලැබුණේ ය. විශේෂයෙන් ම ශබ්ද සංයෝජනය, ඉතා ම තියුණු සංස්කරණයන්, සංගීතය මුසු කිරීම සහ විශිෂ්ට පසුතල නිර්මාණයන් ගැන විස්මයට පත් වීමට ලැබුණේ ය.

ඒ සියල්ලට නිදි රාළට ස්තූතිවන්ත වෙන අතර, නිදි මේ ගැන ලියපු මුල් ලිපිය, මෙතනින් ගොහින් කියවා ගන්නා ලෙස ආරාධනා කරමින්, මගේ වචන සුවල්පය මෙයින් හමාර කරන්නට අදහස් කරමි.