මාටින් රැට්ලර් සහ බානි

මාටින් රැට්ලර් සහ බානි යාත්‍රා කළ නැව මුහුදු කොල්ලකරුවන්ගේ වෙඩි පහරින් අබලන් ව ගල්පරයක හැපී මුහුදුබත් විය. ඇඳිරි වැටීගෙන එද්දී මේ මිතුරෝ දෙදෙනා බ්‍රසීලයේ වෙරළට පීනා ගොස් පණ බේරාගත්හ. එහෙත් සැඬ සුළඟට හා මහ වැස්සට බියෙන් කැලෑ වැදුණු ඔවුහු  වනචාරී ඉන්දියානුවන් විසින් අල්ලාගනු ලැබූහ. ඉන්දියානුවෝ මේ මිතුරන් දෙදෙනා සැතපුම් ගණනක් ඈතින් පිහිටි සිය ගමට රැගෙන ගියහ.

මිතුරන් දෙදෙනා එකිනෙකාගෙන් වෙන් කොට හිර කර තැබීමට ඉන්දියානුවෝ තීරණය කළහ. මාටින් රැට්ලර්ට ඉරිඟු කෙතක වැඩ කිරීමට සිදු විය. බානිට සිදු වූයේ කුමක්දැයි මාටින් නොදත්තේය. වහල් වැඩ මාටින්ට නුහුරු විය. කවර දා, කෙසේ මේ වහල් බැම්මෙන් මිදෙන්ට හැකි වේ දැයි සිතා ගැනීමට පවා ඔහුට නොහැකි විය. කෙසේ වුව ද, ඔහු ගැළවී යෑමේ බලාපොරොත්තුව සුන් කර නොගත්තේය. තමාට පැවරුණු වැඩ කොටස හැකි තරම් හොඳින් කිරීම මාටින්ගේ අදහස විය. ඔහුගේ ක්‍රියාශීලීභාවය ඉන්දියානුවන්ගේ ද විස්මයටත්, ගෞරවයටත් හේතු විය.

මාටින් පලා යෑමට දැක්වූ ආසාව දිනෙන් දින ම වැඩෙන්නට විය. සතුන් දඩයමට මාටින් දැක්වූයේ ඉමහත් සමත්කමකි. ඒ නිසා දඩයමට යන විට මාටින් ද කැඳවාගෙන යෑමට ඉන්දියානුවෝ කැමති වූහ. මෙසේ දඩයමට යෑමෙන් වටපිටාව තේරුම් ගැනීමට හැකි වීම තමාට ඉන්දියානුවන්ගෙන් ගැළවී පලා යෑමට ප්‍රයෝජනවත් විය හැකි යයි මාටින් සිතුවේය. ඔහු කාගේත් හොඳ හිත දිනා ගත් නමුත් කිසිවෙකු සමග කුලුපග නොවීමට වග බලා ගත්තේය.

ඉරිඟු කෙත්වල වැඩ අවසන් වූ පසු නිදැල්ලේ හැසිරීමට මාටින්ට ඉඩ ලැබුණු නමුදු, ඔහු රැක බලා ගැනීමට මුරකරුවෙක් ද යොදවනු ලැබ සිටියේය.

ඉන්දියානුවන්ගේ ගමට නුදුරින් කඳුවැටි පේළියක් විය. කඳුවැටි අතරින් ගලා බස්නා නදියේ සැඬ දිය පහර දෙස බලා සිටීමට මාටින් දැක්වූයේ ඉමහත් ආසාවකි. දිනපතා ම සැන්දෑ කාලයේ කඳු ගැටය වෙත පැමිණෙන ඔහු වහල්කමින් ගැළවී යන මගක් කල්පනා කළේය. කෙතරම් අනතුරුදායක වුව ද, ගඟට පැන සැඟවී පලා යා යුතුයයි අන්තිමේ දී ඔහු තීරණය කළේය.

දිනක් කඳු ගැටය ළඟට පැමිණී මාටින් ගඟට පැනීමට තරයේ ම සිතා ගත්තේය. "පල්ලම දිහාව බලන්නත් බයයි. වතුර පාර වේගයෙන් ගලා යනවා... පැන්නොත් මැරෙන්න පුළුවනි... මැරුණත් මෙතැන හිටියත් එක වගෙයි... පැන්න විත්තියක් අරූට අඟවන්න හොඳ නෑ. කකුල පැටලී වැටුණු බවක් අඟවන්න ඕනෑ... මට දෙවියන්ගේ පිහිටයි..."

වහල් බවේ අමිහිරි බව සහ නිදහසේ මිහිරි බව පිළීබඳ සිතිවිලි ඔහුගේ සිතෙහි නළියන්ට විය. මාටින් අහස දෙස බැලුවේය; දෙවියන් යැද්දේය; දෙනෙත් විදහා මඳ වේලාවක් ප්‍රපාතය දෙස බලා සිටියේය; අන්තිමේදී ගල්පර නැති තැනක් බලා ගඟට පැන්නේය.

මෙයින් බලවත් කම්පාවට පත් වූ මුරකරුවා පල්ලමට වේගයෙන් දිව අවුත් මාටින්ට සිදු වුණු විපත ඇසිපිය නොහෙළා බලා සිටියේය. සැඬ පහරට අසු වුණු මාටින් නොපෙනී යන තුරු බලා සිටි ඔහු සුසුම් ලෑවේය. මාටින්ගේ පිදුරු තොප්පිය දිය සුළියකට අසුව කරකැවී නොපෙනී ගියේය. මාටින් ගඟට වැටී මළ බව ඉක්මනින් ම ගම පුරා පතළ විය. ඒ පුවත ඇසූ අය දුක් සුසුම් හෙළූහ.

සැඬ පහරට අසුව මඳ දුරක් ‌ගසාගෙන යනු ලැබූ මාටින් මුළු වැර යොදා පීනා කඳු ගැටයෙන් ඉදිරියට නෙරා ගිය පැතලි බිම් කඩකට බඩ ගෑවේය. ඔහු එහි බොහෝ වේලාවක් වැතිර සිටියේය. පණ බේරීම ගැන ඔහුට ඇති වූ ප්‍රීතිය නිම්හිම් නැති විය. ඔහු ගල් තලයෙන් නැඟී වටපිට බැලුවේය. සුවිසල් තුරු පෙළින් වැසී ගිය කඳු වැටිවල සුන්දරත්වයෙන් ඔහු වශී විය. සිතෙහි හටගත් හදිසි ප්‍රීතිය හීන වත් ම ඔහුට යථා තත්ත්වය අවබෝධ වූයේය. ඉන්දියානුවන්ගෙන් නිදහස් වූ නමුදු කෑම බීම සහ අවි ආයුධ නැකි ව බියකරු වනය මැදින් ගමන් කිරීම අනතුරු දායක බව ඔහුට වැටහිණි. ආපසු ගමට ගොස් ඉරිඟු පිටි සහ දුනු හී ආදිය හොරකම් කරගැනීමට ඔහු ඉටා ගත්තේය. 

ඇඳිරි වැටී පැය දෙකකට පමණ පසු ඔහු කන්ද උඩට බඩ ගෑවේය. ගලින් ගලට පය තබමින්, වැටෙමින් හා බඩගාමින් ගොස් උස් සම බිමට ඔහු නැගගත්තේය. මාටින්ගේ සිත බියේ සහ සැකයේ අඳුරු වලා පටලයෙන් වැසී තිබිණි. ඔහු සෙමෙන් සෙමෙන් පැල්පත් කරා ළඟා වූයේය. පවුල් කීපයක් ම දඩයම් පිණීස ඈත පෙදෙසකට ගොස් ඇති බව ඔහුට වැටහිණි. මුළු ගම පුරා පැතිර තිබුණේ දැඩි නිහඬියාවකි. ඔහුගේ හදවත වේගයෙන් ගැහෙන්නට විය. සිතෙහි දිරිය උපදවා ගත් ඔහු සෙමෙන් ‌ගමන් කොට පැල්පතක කවුළුවෙන් එබී බැලුවේය. ඔහු කිසිවෙකු නුදුටුවේය. කිසිවෙකුගේ හඬක් පවා ඔහුට නොඇසිණි. එහෙත් පැල්පත් තුළට අඩිය තබත් ම යම්කිසිවෙකු ගොරවන හඬ ඔහුට ඇසුණේය. වහා ම එතැනින් පලා ගිය ඔහු පඳුරක් අස්සේ සැඟවුණේය. මඳ වේලාවකට පසු බියෙන් සැකයෙන් යුතු ව තවත් පැල්පතක් කරා ඇදුණේය. මඳ වේලාවක් විමසිල්ලේ සිටි ඔහු පැළලි දොරින් පැල්පත තුළට රිංගුවේය. පැල්පත තුළ කිසිවෙකු සිටින බවට ලකුණක් පවා ඔහු නුදුටුවේය. යුහුසුලු ව අුරේ ම අතපත ගා මල්ලක් සොයාගත් ඔහු එය ඉරිඟු පිටිවලින් පුරවා ගත්තේය. දිග පිහියක් ද, අත් පොරවක් ද, දුන්නක් හා හියොවුරක් ද, ගිණි දැල්වීමට ගල් පතුරක් ද, නිදාගැනීමට හැමොකයක් ද, පිදුරු තොප්පියක් ද ඔහු සොයා ගත්තේය.

ඔහු පැල්පතින් පිට වන්නට සැරසුණා පමණි. බියෙන් ඇළලුණු ඇස් දෙකක් ඔහුට දක්නට ලැබිණි. ඔහුගේ ඇඟේ ලේවතුර විය; අත් පා දරදඬු විය. තමා දෙස බියෙන් බලා සිටින ඉන්දියානුවා අඳුර අතරින් ඔහුට පෙනුණේය.

"ඔක්කොම ඉවරයි. කෑගහන්න ඉස්සෙල්ලා මූට පිහියෙන් අනිනවද?... නෑ... එහෙම හොඳ නෑ. ඌ ඉන්නෙ මර බයෙන්. හරි... දැන් තේරනවා. මම මැරුණ විත්තිය ඌ දන්නව ඇති... ඌට හිතෙනව ඇති මේ මගෙ අවතාරය කියල. සැකයක් නෑ."

මාටින් මඳක් ඉදිරියට ගොස් බියකරු වෙසක් පෑවේය. කොලුවා බියෙන් ගල් ගැසුණේය. අවතාරයක් මෙන් දොරකඩ දක්වා ගිය මාටින් වේගයෙන් පලා ගොස් තුරු වදුලක සැඟවුණේය. තමා පසුපස එන්නෙකු නැති බව තේරුම් ගත් ඔහු කඳු බෑවුමට ගොස් මල්ල හොඳින් ගැටගසා, උරෙහි එල්ලා ගෙන, ඉදිරියෙන් පෙනෙන කඳු වැටිය බලා ගංගා නිම්නය ඔස්සේ ගමන් කළේය. නොනැවතී පැය හතරක්, පහක් පමණ ගමන් කළ ඔහුට අහස පුරා විහිදෙන අරුණාලෝකය දක්නට ලැබිණි. ඔහු නොනැවතී ම ගමන් කළේය. දෙපා වේදනාවෙන් මිරිකුණ ද, ඔහුගේ සිතට දැනුණේ ලොකු සැහැල්ලුවකි. ගිරි කුළ තරණය කොට අනෙක් පසට යන තුරු ඔහු මඳ වේලාවක් වත් විවේකයක් ගැනීමට නොසිතුවේය.

එක්තරා පියකරු උදෑසනක වනය මැදින් වැටුණු පාරක් දුටු ඔහුගේ සිත ප්‍රීතියෙන් පිනා ගියේය. ගසක් යට ලැගුම් ගත් ඔහු දිවා භෝජනය ද පිළියෙල කොට ගත්තේය. මිනිසුන් කැලෑ පාරෙන් ගමන් කරන්නේ කලාතුරකින් නිසා මඟ අසල ම දවස් කීපයක් රැඳී සිටීමට ඔහු විටෙක කල්පනා කළේය; තවත් විටෙක කැලෑ පාරක් දිගේ යෑමට සිතුවේය. මෙසේ දෙගිඩියාවෙන් පසු වෙමින් සිටි ඔහුට හිටි හැටියේ ම අසුන් ගේ කුර ගැටෙන ශබ්දයක් ද, මිනිස් කටහඬක් ද ඇසුණේය. මාටින්ගේ සිත් තුළ බලාපොරොත්තුව මෙන් ම සැකය ද පහළ විය. ඔහු දැවැන්ත ගසකට මුවා වී බලාගෙන සිටියේය.

ඔහු බඩු පොදි උසුලාගත් බූරුවන් රංචුවක් දක්කාගෙන එන අසරුවන් හය දෙනෙකු දුටුවේය. ඔවුන්ගෙන් පිහිටක් ලබිය හැකිය යි මාටින් සිතුවේය. සැඟවී සිටි තැනින් එළියට ආ මාටින් ශබ්දයක් කළේය. තිගැස්සුණු අසරුවෝ පිස්තෝල ඇදගෙන වටපිට බැලූහ. දුනු හී ගත් කඩවසම් සුදු තරුණයා දුටු ඔවුහු පිස්තෝල බඳ පටිවල රුවාගෙන ඔහු ළඟට ආවෝය.

ඔවුන් පෘතුගීසි බසින් කී දේ මාටින්ට නොතේරුණේය.

"ඉංග්‍රීසි කතා කරන කෙනෙක් මෙතැන ඉන්නවා ද?" මාටින් ඇසුවේය.

"ටිකා...ක් දන්නවා... බොහෝ... ම ටිකයි... මේ කොහේ ඉඳලා ද එන්නේ?" එකෙක් ඇසුවේය.

"මම ඉන්දියානුවන්ට අහුවෙලා හිටියා සති ගණනක්. ගඟට පැනලා උන්ගෙන් බේරුණා. දැන් මුහුදු වෙරළට යනව. එහෙම නැත්නම් ටවුමකට ගිහින් රස්සාවක් හොයා ගන්නව."

"හෝ, එන්න මල්ලි අපිත් එක්ක යන්න. දියමන්ති පතළෙට ගියාම රස්සාවක් හොයා ගන්න පුළුවනි... නගින්න අර අශ්වයා පිට... යමු... ඉක්මනට" අසරුවෙක් කීය.

අසෙකු පිට නැඟුණු මාටින් අමුත්තන් සමග ගමන් ‌කළේය. පසු දින සවස් වරුවේ ඔවුහු දියමන්ති පතළය කරා ළඟා වූහ. ආකරය බාර බාරොන් පැගෝනි දොරටුව ළඟ පයිප්පයක් උරමින් සිටියේය.

"මොහු බොහොම සැඩ පරුස කෙනෙක් වෙන්න ඕනෑ," මාටින් තමාට ම කියාගත්තේය.

දිගට වැඩුණු රතු රැවුළක් ඇති දැවැන්ත පුරුෂයෙකු වූ පැගෝනි හිස ලා සිටි තොප්පියේ පළල් වාටියෙන් ඔහුගේ මුහුණ වැසී තිබුණි. පැගෝනි අමුත්තන් පිළිගැනීමට නොසිට දෙවුර ගස්සා ගෙන කාමරයට වැදී දොර අඩවල් කෙළේය.

"ඔහු කිසි ම චාරිත්‍රයක් දන්නේ නැති පාටයි," මාටින් කීය.

"ඔහුගේ ගති ගුණ අමුතුයි. ඔහු ඔබ දෙස හොඳට බැලුවා." තෝල්කයා කීය.

"කමක් නෑ, අපි යමු," මාටින් කීය.

තෝල්කයා දොර ඇරගෙන පැගෝනි ළඟට ගියේය. පැගෝනි තෝල්කයාට කතා කෙළේ සැඩ පරුස බසිනි. මාටින් සමග කතා කිරීමට පැගෝනි උනන්දුවක් නොදැක් වූයේය. තෝල්කයා මාටින් කාමරයක් තුළට කැඳවාගෙන ගියේය.

"ලොකු මහත්තය කියනව උඹ අලි හොරෙක්ය කියල. දියමන්ති හොරකම් කරන්න මෙහෙ ඇවිල්ලලු. උඹ හිර කරන්න කියා මට අණ කළා..."

මෙසේ කී තෝල්කයා මාටින් කාමරයේ දමා දොර වසා ගියේය. නොසිතූ, නොපැතූ දෙයක් සිදු වීම නිසා බලවත් විස්මයට පත් වූ මාටින් ගොළු වී සිටියේය. ඔහුට මේ අඳුරු කාමරයේ පැය දෙකක් පමණ නිහඬ ව සිටීමට සිදු විය. ඔහුගේ කුසගින්න ද ඉවසිය නොහැකි තරම් විය. ඔහු එතැනින් පැන ගන්නේ කෙසේ දැයි සිතමින් සිටියදී දොර ඇරුණේය. මෙහෙකරුවෙක් කාමරයට ඇතුළු විය. ඔහු ඉටිපන්දම් කීපයක් දල්වා පිට ව ගියේය. මඳ වේලාවකට පසු තවත් මෙහෙකරුවෙකු පැමිණියේ පිඟන් සහ හැඳි ගෑරුප්පු අරගෙනය. ඔහු සුදු ඇතිරිල්ලක් මේසය මත එළා පිඟන් ගෑරුප්පු ආදිය ඒ මත තබා ඉවත ගියේය. කුමක් සිදු වන්නට යන්නේ දැයි මාටින් පුදුමයෙන් බලා සිටියේය.

ගත වූයේ මඳ වේලාවකි.

සුවඳ විහිදුවන ප්‍රණීත ආහාර බඳුන් කීපයක් ගත් මෙහෙකරුවෙක් කාමරයට ඇතුළු විය. ආහාර බඳුන් මේසය මත පිළිවෙළකට තැබූ ඔහු වචනයක් වත් නොදොඩා, කාමරයේ දොර වසා දමා ගියේය.

"මේ ලොක්කා අරුම පුදුම පුද්ගලයෙක් වෙන්න ඕනෑ. මම හොරෙක්ලු! දියමන්ති හෙරකම් කරන්න ආවලු! මේ සුවඳ හමන කෑම මට දෙන්න ද යන්නේ?... මේ කිසි දෙයක් මට තේරෙන්නේ නැහැ..." මාටින් සිතුවේය. යළිත් දොර ඇරිණ. කාමරයට ඇතුළු වූයේ පැගෝනිය. ඔහු දොර අගුල් දමා යතුර සාක්කුවේ ලා ගත්තේය.

දෑත ළෙහි බැඳගත් මාටින් වෙත ආඩම්බර ගමනින් පැමිණි පැගෝනි, අභිමානවත් බැල්මක් හෙළුවේය. මාටින්ට ඉවසුම් නැති විය.

"සර්, මේ විහිළුවක් ද කරන්නේ? එහෙම නම් මේ විහිළුව දුර ගියා වැඩියි. මම හිරකරුවෙක් නම් මට තව තවත් හිත් වේදනා කිරීම වැදගත්කමට ගැළපෙන්නේ නෑ" මාටින් දිගට ම කියාගෙන ගියේය.

"උඹ මොකටද මෙහාට ආවේ?"

"අශ්වාරෝහකයෝ මාව මෙතැනට එක්ක ආව."

"උඹ උන් අඳුනන්නේ කොහොමද?"

"මං ඒ ගොල්ල අඳුනන්නේ නෑ. මම කැලේ අතරමං වෙලා ඉන්න කොට මෙහෙ එක්කගෙන ආවා. රස්සාවක් ලබාගන්න පුළුවන් කියල ඒ ගොල්ල කිව්ව."

"උඹ කියන්නේ ඔක්කොම බොරු. දියමන්ති සොරකම් කරන්න තමයි මෙහෙ ඇවිල්ල ඉන්නෙ."

"මට ඕනෑ දියමන්තියක් නෑ. මගේ මිත්‍රයා බානි මගෙන් වෙන් වුණා. ඔහුට දෙවි පිහිටයි. ඔහුට කුමක් වුණා ද? ඉන්නේ කොහේද? කියල ආරංචියක් නැහැ... මට ඕනෑ පුළුවන් තරම් ඉක්මනින් ඔහු සොයාගෙන ගෙදර යන්න..."

"උඹ බානිට හුඟක් ආදරේ ද?"

"ඔව්, අපි පණට පණ වාගේ හිටියේ. ඉන්දියානුවෝ අපව වෙන් කළා. මට ඔහු හමු වෙනවානම් දියමන්තිවලට වඩා වටිනව."

"මාටින්..."

"මාටින්? කොහොම ද මගේ නම දැනගත්තේ?"

"තෝල්කයා කිව්වා."

"තෝල්කයා දන්නේ කොහොමද?  මම ඔහුට මගේ නම කිව්වේ නෑ."

"එහෙම ද?"

"හිස් වැස්ම ටිකක් ඉවත් කරන්න." මාටින් ඉල්ලා සිටියේය.

"මේ බානි නේද?"

"ඔව් මගේ රත්තරන් මාටින්. මම මෙච්චර දවස් මාටින් ගැන හිතමිනුයි හිටියේ. මෙහෙම හම්බ වුණු එක කොච්චර වාසනාවක්ද?" බානි දෑත් විදහා මාටින් වැළඳ ගත්තේය.

මවුබස කියවීම් පොතකින් උපුටා ගන්නා ලදි.

ආර්. එම්. බැලන්ටයින් ගේ මාටින් රැට්ලර් නම් නවකතාවෙන් උකහාගෙන පරිවර්තනය කරන ලද්දක් බව පෙනේ. එහෙත් පරිවර්තකයාගේ නම ඉහත කී කියවීම් පොතෙහි සඳහන් නොවේ.

ජෝන් බැලන්ටයින් විසින් අඳින ලද රොබට් මයිකල් බැලන්ටයින් ගේ සිතුවමක්