ඉස්කෝලෙ මහත්තුරු සහ බටගම

ඉස්කෝලෙ මහත්තුරුංගෙ සමාජ පසුබිම සහ රසකතා ටිකකුත් ඒ ලිපිය ලියද්දි මතුවෙච්ච කයිකතන්දර ගැනත් මුල් ලිපි දෙකක සඳහන්. එව්ව ලියල හිටං සෑහෙන කාලෙයක් යනකං මොකවත් ලියන්ඩ බැරි උනා. ඒකට හේතු කීපයක්: මයෙ බ්ලොග් එක ඕපන් කරල තප්පර ගානකිං පස්සෙ වෙන කොහෙද මංද පිටුවකට රීඩිරෙක්ට් වෙන්ඩ පටං අරං තිබ්බ. ඒක හදාගන්ඩ මං විදේශාධාරත් පැතුව. හරි ගියෙ නෑ. මේ ඊයෙ පෙරේද හදිස්සියෙ අපේ ගෙදර කඩා වැදුන සිරිබිරිස් එක්ක අටම. අටං මට කියපු ක්‍රමයක් අත්හදා බලන්ඩ ගිහිං ඕං කොහොම හරි දැනට නං බ්ලොග් එක ස්ථාවර මට්ටමක තියෙනව.

අටමව ඇදං අපේ ගේ හොයාගෙන ආව සිරිබිරිස් මට මසුරං කෝටියකටත් වඩා වටින පොත් දෙකක් තෑගි කරල, “දිගටම ලියපං...!“ කියල කිව්ව. ඉතිං ඒකෙං බ්ලොග් එක ලියන්ඩ මගඇරිච්ච තවත් හේතුවක් නැති වෙලා ගියා.

නොලියන්ඩ තව හේතුවක් උනේ, අපේ කන්තෝරු කාමර ටික කඩල අලුතිං පාටිෂන් කරන එක. ඒ වැඩේ රාජ්‍ය ඉංජිනේරු සංස්ථාවෙ ඉබ්බන්ට බාර දීල නිසා, මාස ගාණක් තිස්සෙ කම්පියුටරයක් නැති පාලු කාමරේක, බෝනික්කෙක් වගේ මැඩම් කෙනෙක් එක්ක රාජකාරි කරන්ඩ වෙලා තිබීම. අනික් හේතුව තමයි, මගෙ රාජකාරි ජීවිතේ ලොකුම ටාගට් එක වුන එක්තරා විභාගෙකට ලෑස්ති වීම. ඉතිං තියෙන එක තප්පරේ උනත් ඒ විභාගෙට පාඩං කරන්ඩ වැය කරන තත්ත්වයක් තමා මේ දවස් වල තියෙන්නෙ.

කොහොම හරි, ඕං ආපහු ඉස්කෝලෙ මහත්තුරුංගෙ කතා...

දවසක් ඉස්කෝලෙ මහත්තේක්, පොල් ගෙඩ්ඩක් කඩාගන්ඩ කියල, වත්ත පහලට ගියා. ගිහිං පොල් ගහ යටට ගිහාමයි මතක් උනේ ගහට නගින්ඩ වලල්ලක් ඕනෙ නේද කියල. ඉතිං ආපහු ගෙදර යන්ඩයැ? වටපිට බලද්දි, ළග ගහක දිගේලි කරල ඉන්නව එළදෙන. ඉස්කෝලෙ මහත්තැන්ට ආව මරු අයිඩියා එකක්. උන්දැ ටක් ගාල එළදෙනගෙ කඹේ ලෙහා ගත්ත. ඒකෙන් හදාගත්ත වළල්ලක්. අනික් කොනේ එළදෙන ඉද්දිම උන්දැ වළල්ල දෙපයෙ දාගෙන නැග්ග ගහට. 

ගහට නැගල කඩන්ඩ උනේ එක පොල් ගෙඩියයි. ඒ ගෙඩිය වැටිච්ච සද්දෙට එළදෙන බය උනා.

එක පොල් ගෙඩියක් වැටෙන සද්දෙ නං කුස්සියෙ හිටිය හාමිනේට ඇහුන. ඊට පස්සෙ පොල් වල්ලම වැටෙන සද්දෙ තමා ඇහුනෙ. උන්දැ පොල් ටික දාගෙන එන්ඩ ගෝණියකුත් අරං යනකොට, පොල් ගහ ගාව තිබ්බෙ එක පොල් ගෙඩියයි. තව ටිකක් විපරං කරනකොට දැක්කෙ, වත්තෙ කෙරෝලෙ වැතිරිල ඉන්නව ඉස්කෝලෙ මහත්තෙය පිටයි බඩයි බරු ගහගෙන, එළදෙනගෙ ලණුවෙ කෙරෝල තාමත් උන්දැගෙ දෙපයෙ වෙළාගෙන...

තව දවසක් ඉස්කෝලෙ මහත්තේක්ගෙ කුඹුරෙ ගොයං පෑගිල්ල තිබ්බ. ඒ කාලෙ ඉතිං උදේ වරුවෙ ගොයං කපනව, හවස් වරුවෙ ගොයං ටික එක් - එක්කෙනා ඔළුව උඩ තියාගෙන කමතට අදිනව, ඒකට කියන්නෙ උප්පිඩි අදිනව කියල. රෑ තිස්සෙ හරකුන්ගෙන් කොළ මඩවනව. ඔය වැඩේට හොඳ පාළොස්වක කිට්ටු කරල. මොකද හඳපානෙ කරන්ඩ ඇහැකි. ඒත් මෙදා පොටේ අමාවක කිට්ටු කරල තිබ්බෙ.

ඉස්කෝල මහත්තෙය ගෙනාව හරිකේන් ලන්තෑරුමක්. ඒක කමත අයිනෙ තිබ්බ උණ ගහක (fever tree) මුදුනෙ ගැට ගහන්ඩයි උන්නැහැගෙ අදහස. එතකොට මුළු කමතම එළිය වෙයි...

http://2.bp.blogspot.com/_2vTmvABMLcY/
TJtuAvbSE_I/AAAAAAAAAYU/JwHkPN42zDU/
s1600/Lantern_Part3_22X15_100dpi.jpg

ඉතිං එයාගෙ උපදෙස් පරිදි, ඉළංදාරි ටික ගල් මාට්ටුවක් දැම්ම උසම උණගහේ මුදුනට. දාල, කට්ටියම එකතු වෙලා ගල් මාට්ටුවෙ ලණුවෙං ඇදල ඇදල, උණ ගහ පාත් කරගත්ත. ඉස්කෝලෙ මහත්තය, තමුංම එල්ලුව ලන්තෑරුම උණ ගහේ කරටියෙ. 

“හා දැං අතෑරපල්ල ළමයිනේ...“ කිව්ව විතරයි,

උණ ගහ එක පාරටම කෙළිං උනා, සීංංංංංංංං ගාගෙන ලන්තෑරුම උඩිං ගියා...

“මළ කෙළියයි...“ ඉස්කෝලෙ මහත්තෙයට කියවුනා. දැං කොහොමද කළුවරේ ලන්තෑරුම වැටිච්ච තැන හොයාගන්නෙ?

කල්පනා කරනකොට ඉස්කෝලෙ මහත්තෙයට තව මසුරං අයිඩියා එකක් ආව.

“ඔය උණ ගහ ආපහු පාත් කරපල්ල...“

ඉළංදාරි ටික ආපහු අර ළණුවෙ කොණෙං අල්ලල ඇදල උණ ගහ පාත් කළා. ඉස්කෝලෙ මහත්තෙය ගියා උණ ගහේ කරටිය ගාවට. ගිහිං කිව්ව,

“මං දැං මයෙ ගිරේ, මේ උණ කරටියෙං තියනව. මං අතැරපල්ල කියනකොට, අර ඉස්සෙල්ල වගේම එකපාරට උණ ගහ අතෑරපල්ල, එතකොට, මේ ගිරේ ගිහිං වැටෙන්නෙ අර ලන්තෑරුම වැටිච්ච තැනටමයි. ගිරේ ළන්තෑරුමේ වැදෙන සද්දෙං අපිට දෙකම හොයාගන්ඩැහැකි....“

කලිං වගේම, ගිරෙත් සීංංංංංංංං ගාගෙන උඩිං ගියා විතරයි කවුරුත් දැක්කෙ.

“ඊට පස්සෙ ගුරාවත් උණගහේ නග්ගල ඇරියද දන්නෑ, ගිහිං ලන්තෑරුමයි ගිරෙයි දෙකම හොයාගෙන වරෙං කියල...“ කියල, ඔය කතාව අපිට කියපු එකාට සෝබනෙය (මයෙ අතිජාත යාළුවෙකි - අර සිරිමහත්තෙයට පහක් දැම්මෙ, ආං ඌ...) කිව්ව.

මේ ලන්තෑරුමේ කතාව සිද්ද උනේ බටගමයි කියල, මගෙ බටගම යාළුවෙක් කිව්ව. ඌ මතක් උන වෙලේ බටගම ගැනත් කතා ටිකක් ඔළුවට ආව.

දවසක් බටගම පවුලක්, කකුළුවො ටිකක් ගෙනත් උයන්ඩ. උං ටික උයන්ඩ ගන්නකොටම, අල්ලපු ගෙදර වලියක් ගිහිං. ඉතිං මුං ටික, කකුළුවො ටික පෙට්ටියකට දාල, වලිය නරඹන්ඩ ගිහිං. ආපහු ඇවිත් බලනකොට කකුළුවො ටික නෑ. උං ටික පෙට්ටියෙං බැහැල යන්ඩ ගිහිං.

ඉතිං ගෙදර මනුස්සයයි, පුතයි ගිහිං ඉන්නවලු බටගම හංදියෙ. 

“කොහෙං ගියත්, ආපහු මීගමුවට යන්ඩ, හංදිය හරහ යන්ඩ එපැයි. ආදෙංකො ඔය කකුලුවො ටික...!“ කිය කියා ඉන්නවලු දෙන්නත් එක්ක.

තව දවසක් බටගම පල්ලියෙ කොඩි ගහ ඉස්සුවලු කට්ටිය එකතු වෙලා, හතර අතිං ලනු දාල නෙ ඔය කොඩි ගහ උස්සන්නෙ...

කොහොම හරි මිනිස්සු ටික සෑහෙන්ඩ මහන්සි වෙලා අන්තිමේ කොඩි ගහ කෙළිං වෙච්ච ගමංම, සන්තෝසෙ වැඩි කමට කෂ්ඨිය ලණු ටික අතෑරල අප්පුඩි ගහන්ඩයි විසිල් ගහන්ඩයි ගත්තලු.

බටගම උදවිය පොල් කඩන්නෙ කෙක්කෙං. හැබැයි බිම ඉඳල පැහිච්ච පොල් වල්ල තෝරගන්ඩ දන් නෑ. ඉතිං කරන්නෙ, එකෙක් ලොකු රෙදි පටියක් අරං ගහට නගිනව. නැගල, පොල් ගෙඩි හොල්ලල බලල, පැහිච්ච වල්ල තොරගන්නව. පැහිච්ච වල්ලෙ බූ නැට්ටෙ රෙදි පටිය ගැටගහනව, පහළට පේන්ඩ. ඊට පස්සෙ ගහෙං බහිනව. දැං බිම ඉඳං නියම පොල් වල්ල කෙක්කෙං කැඩුවහැකි.

පුවක් කඩන්නෙ නං එහෙම නෙමෙයි. එකෙක් දිග ලණුවක් අරං ගහට නගිනව. ලණුව ගහේ කරටියට ආසන්නයෙ ගැට ගහනව. පස්සෙ බිමට බැහැල, කට්ටිය එකතු වෙලා ඇදල ඇදල, පුවක් ගහ බිමට නමා ගන්නව. ඊට පස්සෙ බිම ඉඳං අතිං පුවක් ටික කඩා ගන්නව. ඊට පස්සෙ ලණුව ලෙහා ගන්නව. එතකොට සිරිංංං ගාල කෙළිං වෙන පුවක් ගහේ තියෙන ලපටි පුවක් වලු ඔක්කොම සීසීකඩ...

තව දවසක් ගහක් කපද්දි, ගහ කපල කරත්තෙට පටෝ ගන්ඩ කම්මැළිකමට, ගහ මුලට කරත්තෙ රිවස් කරල, කරත්තෙ උඩට ගහ කැපුවයි කියලත් කියනව. 

ඕනෙම ගමක මෝඩ කං කරන මිනිස්සු ඉන්නව. මේ කතා ලිව්වෙ ව්‍යවහාරෙ තියෙන විදිහටයි. නැතුව මගෙ තුං හිතකවත් නෑ මේ ගම විශේෂ කරල අපහාස කරන්වඩත් උපහාසයට ලක්කරන්ඩවත් අදහසක්. එහෙනං ඉස්කෝල මහත්තුරු ගැන මයෙ මුල්ම කතාවෙ මං ලියල තියෙන්නෙ අපේ ගමේ උන්න කීප දෙනෙක් ගැන?

මේ අර මං පළවෙනි කොටසෙ කිව්වෙ,
මං ඇඳපු බෝඩ් එක.
මේක තමයි අර එවරස්ට් කන්ද මුදුනෙ
වැටක ගහන්ඩ හොඳයි කියල
ජිනදාස මහත්තෙය කවියෙං ලියල දුන්න එක. 

පහුගිය පෝස්ට් දෙකට ලිංක් මෙන්න:

ඉස්කෝල‍ෙ මහත්තුරු සහ තවත් කතා
ඉස්කෝලෙ මහත්තුරු සහ කයිකතන්දර

මේකෙං පස්සෙ ආයෙම ලියන්ඩ වෙන්නෙ ගොඩක් වෙලාවට අර විභාගෙං පස්සෙය. ඒනිසා එතෙක් මට සමු දෙන්ඩ ය. තව මාස දෙක තුනයි ය. වැඩිම උනොත් සැත්තැම්බර් වෙයි... ඊට පස්සෙ මං ආයෙම ෆුලි ලෝඩඩ් ය. කොහෙම හරි ඒ අතරෙ කමෙන්ට් වලට උත්තර දෙඤ්ඤං ය...