වෙනස

"මට මේ පේන්නෙ හීනයක් ද? මේක නම් වෙන්ඩ බැරි දෙයක්. මං මේ ඇවිත් ඉන්නෙ දිවියලෝකෙට ද? ඒත් දිවියලෝකෙට මහ පොළොවෙ ඉඳල පයින් ගිය හැකැ? මොකක් උණත් මට මේ පෙනෙන්නෙ අනුරාදපුරේ නං නෙවෙයි."

වන රේඛාවට නුදුරින් පිහිටි ගල්පරයේ ගෑවෙමින් අහසට නැඟුණු වීර ගහ දිගේ වඳුරෙකු මෙන් බඩගාගෙන ගොස් මුදුන් අත්තට වී අවට බැලූ 'චාරක' මවිත විය. ගස් පට්ටා හා කොළවලින් තනා ගත් අමුතු ම පන්නයේ ඇඳුමකින් යන්තම් විළි වසාගෙනසිටි ඔහුගේ ශරීරය, වලසෙකුගේ මෙන් ඝනව වැඩුණු ලොමින් වැසී ඇත. මතු වී පෙනෙන මස් ගොබවලින් යුත් අත් පා යකඩ මෙන් ශක්තිමත් බව පෙනේ. හැඩපලු ගෙතුණු තඹවන් කෙස් කලඹ, දෙකන් දෙවුර හා පිටේ පෙදෙසක් ද වැසී යන සේ නිදැල්ලේ එල්ලෙයි. කිතුල් කෙඳි මෙන් ඝන ව වැඩුණු රැවුල ද හිස කෙස් මෙන් ම තඹවන්ය. කහට බැඳුණු දත් හා දිගට වැඩුණු නිය ද මිනිහෙකුට වඩා කැලෑ සතෙකුට හිමි ලක්ෂණ චාරක කෙරෙහි ඇති කරයි. අතේ දුනු හී හෝ වෙනත් අවි ආයුධ නැති නිසා ඔහු වැද්දෙකැයි සිතීම ද අපහසුය.

"මං පුංචි කාලෙ අනුරාදපුරේ සිරිමාබෝ හාමුදුරුවොයි, තූපාරාමෙයි අඳින්ඩ අපුච්චත් එක්ක දෙතුන් පාරක් ඇවිත් තියෙනව. අනුරාදපුරේ හැටි මට හොඳට මතකයි. වෙන්ඩ බෑ; වෙන්ඩ බෑ; මට මේ පෙනෙන්නෙ නං අනුරාදපුරේ වෙන්ඩ බෑ. අපේ අපුච්ච මාත් උස්සාගෙන කැලෑ වැදුණෙත් අපි අනුරාදපුරේ යන්ඩ හිතාගෙන හිටි දවසකට ඉස්සරින්දා හැන්දෑවෙ. එතකොට මට වයස අවුරුදු හත අටකට වඩා නැතුව ඇති. ඒ්ත් මට හොඳට මතකයි. එදා ඉඳල ‌මේ මෑතක් වෙනකල් ම, අපේ අපුච්චයි මායි ගමරට ගැන කතා කළා. ඒක හින්ද මට හොඳට ම මතකයි. අපේ ගේ තිබුණෙ කොළොං ඔය අද්දර. ඒ ගෙයි තිබුණෙ එක කාමරයයි. ඒකට කිව්වෙ ඇතුල් ගේ කියල. අපි කැලේ දි හිටිය ගල්ගෙටත් වඩා අපේ ගේ කරුවලයි. වරිච්චි බැඳල, මැටි ගහල හදාපු ගෙයි බිත්තියෙ මුව අං තට්ටු, ගෝන අං තට්ටු හයි කරල තිබුණා. අපුච්ච හේනට යනකොට වතුර ගෙනියන ලබු කැටේ එල්ලල තිබුණෙත් ඒ අං තට්ටුවක. ගෙයි ඉස්සරහ පිළ කෙළවරේ ලී කණු හිටවලා තිබුණා. ඒ ලී කණු උඩ තමයි යටලීය තිබුණෙ. වහලෙ හෙවිල්ලලා තිබුණෙ පිදුරුවලින්. අපේ අපුච්චගෙ වාංහං දෙක තුනක් යටලීයටයි, වහලෙටයි අතරෙ හිර කරල තිබුණා. ගෙපිළ මිදුලෙ ඉඳල හුඟක් උසයි. මං ඒ දවස්වල යටලීයෙ එල්ලිලා ඔංචිලි පදිනව.

මං ඒ පිළේ දිගෑදිල ඉන්නකොට තමයි එදා මාම හති දාගෙන දුවගෙන ආවෙ. එතකොට අපුච්ච හිටියෙ ගේ ඉස්සරහ මඩුවෙ. ඒ මඩුවෙ තමයි අපේ කුරක්කන් අටුවයි, වී බිස්සයි තිබුණෙ. පිටින් කවුරුවත් ම ආවහම රෑට නිදාගන්නෙත් ඒ මඩුවෙ. එදා අපුච්ච හිටියෙ කුරක්කන් රොටි හද හදා. මාම ඇවිත් අපුච්චට මොකක්දෝ කිව්වා. අපුච්ච බොහොම කලබල වෙලා කුරක්කන් රොටි දෙක තුනකුත් ඔ‌ොඩක්කුවෙ දාගෙන මාත් උස්සගෙන කැලෑ වැදුණා. මට කතා නොකර ඉන්ඩ කිව්ව හින්ද මං මොකුත් ම ඇහුවෙ නෑ. අපි එදා කැලේ ඈතට ඈතට ගියා. 

අපේ ගේ ළඟ තවත් ගෙයක් තිබුණා. ඒකත් අපේ ගේ වගේ මයි. ඒ කාලෙ අනුරාදපුරේ ලොකු ගේකට තිබුණෙ දෙමළ රජ්ජුරුවන්ගෙ මාළිගාව විතරයි. ඒකෙ වහලෙට පෙති උළු හෙවිල්ලල තිබුණා. ඒත් මට මේ පෙනෙන ගේ ඒ මාළිගාවටත් වඩා ලොකු එකක් වගෙයි. ඒකෙ වහලෙ වලාකුල්වල ගෑවෙනව. බැහැගෙන එන ඉරේ එළිය වැටිල එ ගෙයි වහලෙ දිලිහෙනව. ඒක පිදුරු හෙවිල්ලපු වහලෙකුත් නොවෙයි. උළු හෙවිල්ලපු වහලක් වෙන්ඩත් බෑ. එව්ව මෙහෙම දිලිහෙන්නෙ නෑ.

අර ඊට එහායින් ආකාසෙට අනින්ඩ හදපු උලක් වගේ පේන්නෙ මොකක් ද? ඒ උල අග තාරුකාවක් ඇමිණිලා වගේ පේනවා. අහසට උලෙන් අනින කොට තාරුකාවක් ඇමිණෙන්ඩ ඇති. ඒත් කාට ද පුළුවන් ඔච්චර දිග උලක් වාරු කරගෙන ආකාසෙට අනින්ඩ? මට මොකුත් ම හිතාගන්ඩ අමාරුයි. කොහොම උණත් මට මේ පේන්නෙ නං අනුරාදපුරේ නෙවෙයි. මදැයි අපේ අපුච්චගෙ කීමට ගම රට හොයා ගෙන ආව?

එදා අපි කැලේ ඈතට ඈතට ගිහින් අන්තිමේදි ගල් ගේක පදිංචි උණා. අපි කටුවල, හිරිතල වාගෙ අල ජාති හාරල අළුයට හංගල, උඩින් ගින්දර ගහල තම්බගෙන කකා, ගෙඩි ජාති කකා කොච්චර කල් හිටිය ද? අපුච්ච කැලේ තනිකර දාල යන්ඩ මං කැමති උණේ නෑ. දැන් ඉතින් අපුච්චත් ඉවරයි. උන්දෑ පහු උණු පාළොස්වක දා අන්තිමට මට කිව්ව "පුතේ මං හෙට ඒළිවෙනකල් වත් ඉන්න එකක් නෑ, උඹ අනුරාදපුරේට ආපහු ගිහින් එහෙ ඉන්න නෑදෑයො හොයාගෙන ඉ‌ඳින්," කියල. ඊට පස්සෙ ආය උන්දෑ කතා කළේ වත්, ඇස් ඇරියෙ වත් නෑ. මට ඒ දවස්වල අපේ අපුච්ච අත දික් කරල "පුතේ අනුරාදපුරේ තියෙන්නෙ ආං අර ඉසව්වෙ," කියල පෙන්නුව. මං ආවෙ ඒ ඉසව්ව බලාගෙනයි. ඒත් මට මේ පෙනෙන්නෙ අනුරාදපුරේ වෙන්ඩ බෑ.

මං කොහොම උණත් කැලෑවෙන් එළියට ගිහින් ගම්මානෙකට සේන්දු වෙන්ඩ ඕනෑ. එතකොට අනුරාදපුරේ තියෙන දිහා හොයා ගන්ඩ පුළුවන් වෙයි.

චාරක ගහට නැග්ගාටත් වඩා වේගයෙන් බිමට බැස නාම්බං ගෝනෙකු මෙන් පඳුරු අතරින් ඉදිරියට ඇදුණේය. ඔහුට දැන් ඕනෑ කරන්නේ නිස්කලංකව කතාබහ කිරීම පිණීස ගම්වැසියෙකු හමුවීමයි. ගම්වැසියන් කීප දෙනෙකු එක් වර මුණ ගැසීමට ඔහු කැමති නැත. මුලින් ම තමන්ගේ වත ගොත එක් කෙනෙකුට පමණක් කියන්ට අවස්ථාවක් ලබා ගැනීම ඔහුගේ බලාපොරොත්තුවයි. එක දිගට ම ගලා ගෙන එන අවුල් සිතිවිලිත්, පිළීවෙළක් නොමැතිව හැදී වැඩී ඇති රූස්ස ගස් හා කටු පඳුරුත් පසු කරමින් "සරස් බරස් සිටිස් සුටුස්" හඬ නංවමින්, දිරා ගිය කොළ රොඩු හා අතු රිකිලි දෙපයින් තළ තළා ඉදිරියට ඇදෙන ඔහු ඉද්ද ගැසුවාක් මෙන් හදිසියේ ම නැවතී ඇසුත් කනුත් එක් දෙසකට යොමු කළේය. කොළ රොඩු පොඩි වෙන අස්වාභාවික හඬකුත් භයානක දර්ශනයකුත් ඔහුගේ දෙකණත්, දෑසත් ඔහු වෙත ගෙනාවේය. මොහොතකින් ඔහු ගමන් මග වෙනස් කළේය. හරි, ඔහු ගේ නිගමනය හරි. ඔහුට පෙනුණේ පිඹුරෙකුත්, මිනිසෙකුත් අතරේ කෙරෙන මාරාන්තික සටනකි. ඔහුට ඇසුණේ ඉන් නැගුණු හඬය.

පිම්මෙන් දෙකෙන් එතැනට ඇදී ගිය චාරක වහා ම පිඹුරාගේ හිසින් අල්ලා බාන් ඇඹරීමට තිත්ත වැලක් වෙළු කවන්නාක් මෙන් අඹරන්නට පටන්ගත්තේය. ටික වේලාවකින් පිඹුරු වෙළුම ලිහී ගියේය. පිඹූරු වෙළුමට මැදිව සිටි මිනිහා කෙඳිරි ගාමීන් බිම වාඩි වී තමා බේරා ගත් අමුත්තා දෙස ඇසිපිය නොහළා බලා සිටියේය. චාරක, හිසෙන් අල්ලාගත් පිඹුරා අවට තිබුණු කටු පඳුරු මුදුන් පීරමින්, කස කරකවන්නාක් මෙන් හත් අට වරක් හිස වටා කරකවා අතහැරියේය. පිඹුරා මඳක් දුර අහසින් ගොස් මාදං ගහක වැදී බිම වැටුණේය. චාරක අත්ලෙන් අත්ල පිසදා ගනිමින් බියගුලු ලෙස තමා දෙස තවමත් බලා සිටින පුද්ගලයා දෙස බැලීය.

"උඹැහෙට අමාරුද ගොයියො?"

"ඩිංගක් ඇඟපත රිදෙනව ඉතරයි. අනේ මේ ඇත්තට අයියනායක දෙයියන්නෙ පිහිටයි. මේ ඇත්තා නොඑන්ඩ, මං මෙලහකට පිඹුරු තඩියගෙ බඩේ."

"මොකද උණේ?"

"මං මේ බුලත් කොවුලකට අන්දර ලීයක් කපා ගන්ඩ ආවා. පිඹුරු තඩිය වලිච්චිය දානකල් දන්නෙ ම නෑ. අනේ මේ ඇත්තා මගේ පිනට කොහේ ඉඳල කඩා වැටුණා ද කියලයි මං මේ හිතන්නෙ. මේ ඇත්තා වැදි හූරෙක්වත් ද?"

"නෑ, නෑ, මං වැද්දෙක් නෙවෙයි."

"අනේ මං ගැන අහිතක් හිතන්ඩ එපා; එහෙම ඇහුවට. මං එහෙම ඇහුවෙ මේ ඇඳුමෙයි, පෙනුමෙයි හැටියටයි. මේ......දැන් ඉර ගලෙන් වැටෙන්ඩත් ළඟයි. යංද මගෙ පැලට? මේ ළඟමයි තියෙන්නෙ."

"ඒ පැලේ තවත් කවුරුවත් ඉන්නව ද?"

"නෑ, මං විතරයි."

"හා හෙනං යං."

දෙදෙනා ම ගමනට පිටත් වූහ. මඳක් දුර ගැමියා පිටුපසින් ගමන් කළ චාරකට, වීර ගස උඩදී දුටු උස් ගොඩනැගිල්ලෛ් පියස්ස යළිත් පෙනුණේය.

"මේ, ගොයියෝ, අර ඈත පෙනෙන්නේ මොකක් ද?"

"කෝ, කෝ, කොයි එක ද?"

"අර, අර බුරුත ගහ එක එල්ලේ පෙනෙන්නේ."

"ආ, ඒකට කියන්නෙ ලෝහ ප්‍රාසාදය කියල.

"මොන ප්‍රාසාදය?"

"ලෝහ ප්‍රාසාදය. ලෝවාමහපාය කියලත් කියනව. ඕකෙ තට්ටු නවයක් තියෙනවා."

"මොනව? තට්ටු නවයක් තියෙනව. ඕක මොන කාරණයකට හදාපු එකක් ද?"

"ඒ්ක ගෙයක්; එක ගෙයක් උඩ තව එකක්, ඒක උඩ තව එකක්. යට ම ගෙයි වහලෙ තමයි, ඊට උඩින් තියෙන ගෙයි බිම. ඔහොම නව මාලයක් තියෙනවා. ඒකෙ පදිංචි වෙලා ඉන්නෙ හාමුදුරුවරු."

"එතකොට ඒක පංසලක්?"

"ඔව් පංසලක්."

"මගෙ අප්පේ! ඔය විස්මකරුම කරුමාන්තෙ කෙරුවෙ කවුද?

"අඳෝ! මේ ඇත්තා කොයි ලෝකෙද හිටියෙ? මේ ඇත්තා දන්නව ද ගැමුණු රජ්ජුරුවො? උන්නාන්සෙ තමයි ඒක හැදෙව්වෙ."

"ගැමුණු රජ්ජුරුවො? මං දන්නෙ නෑ. ඒක නෙවෙයි මේ කොහේ ද?"

"‌මේ අනුරාදපුරේ"

"අනුරාදපුරේ? අපේ ගම? පුදුමයි."

"මේ ඇත්තා අනුරාදපුරේ ද?"

"ඔව්."

"මේ ඇත්තා අනුරාදපුරේ වෙලත් මේ තොරතුරු දන්නෙ නෑ කියන එක නේ පුදුමෙ. ආ, අර පෙනෙන්නෙ මගේ පැල තමා."

"එහෙම ද? එහෙනං අපි ඒකට ගිහිං ටිකක් නිවී සැනසිල්ලේ වං හුං කතා කරමු."

අඳුරත් සමග පැලට ගොස් ගැමියාගේ ආගන්තුක සත්කාර ලැබූ චාරක තමාගේ ජීවිත කතාව කියන්ට පටන්ගත්තේය. එයට සාවධානව ඇහුම්කන් දුන් ගැමියා අන්තිමේදී මහත් සොම්නසින් මෙන් කතා කළේය. 

"උඹැහෙට මතක ද උඹැහෙලගෙ ගෙට නැගෙනහිර පැත්තෙන් මී ගහ ළඟ තිබුණු ගේ?"

"ඔව්, මට මතකයි."

"ඒ ගෙදර හිටිය බාසුරු කියන පොඩි එකා මතක ද?"

"ඔව්, මට මතකයි."

"ඒ මං තමා."

"ඈ............!"

අවුරුදු පණස් ගණනකට කලින් තමා සමග කොලොං ඔයේ එකට පිනුම් ගසමින් සෙල්ලම් කළ බාසුරු හඳුනා ගැනීමෙන් චාරකටත්, චාරක හඳුනාගැනීමෙන් බාසුරුටත්, ඇති වූයේ නිම් හිම් නැති ප්‍රීතියකි. ඔවුහු නෙත් අදහා ගැනීමට නොහැකි වූවාක් මෙන් ටික වේලාවක් ඔවුනොවුන්ගේ මුහුණු බලා නිසොල්මනේ සිටියෝය. පැලේ දැල්වෙමින් තිබුණු ගිනි ගොඩේ ආලෝකය මුහුණුවලට විටින් විට වැටෙන විට ඔවුන්ගේ ඇස්වලින් සතුට උතුරා යනු පෙනුණි.

එතෙක් පැවති නිහැඬියාව බිඳිමින් බාසුරු කතා කළේය.

"ඉතින් උඹැහෙල කැලෑ වැදුණෙ මොකද කියල අපුච්චා උඹ එක්කල කිව්වෙ නැද්ද?"

"කිව්වා, රූණෙන් ආපු ඇත්තෙකුට මොකක් දෝ ඔත්තුවක් දුන්න කියල අපේ අපුච්ච මරංඩ දෙමළ රජ්ජුරුවො අණ කළා ලු."

"හරි එදා මළ ඉර බැහෙන කොට ම උන් ඇවිත් උඹැහෙලාගෙ ‌ගේත් ‌ගිණි තිබ්බ. අපටත් සැර පෑව; උඹැහෙල හොයල ‌දෙංඩ කියල."

"අපේ අපුච්ච කිව්ව, උන්දැනං මැරෙන්ඩ බය නෑ. අම්මත් නැති මං තනි වෙන හින්දයි කැළෑ වැදුණෙ කියල."

දිගින් දිගට ම සතුටු සාමීචියේ යෙදී සිටි ඒ දෙදෙනා පසු දින උදේ අනුරාධපුරය බැලීමට යෑමට තීරණය කර ගෙන, ගෝන කරවල මාළුවත්, අලකොළ ඇඹුලත් සමග කුරක්කන් පිට්ටු බඩ පුරා කා නින්දට ගියෝය.

මේ කතාව තිබුණේ හය වෙනි ප්‍රමාණයේ කියවීම් පොතකය. මේ වගේ ම තවත් කතාවක් වූ "සුබලයාගෙ පින" මට හොඳාකාරව මතක නමුත්, දැන් මා ළඟ ඒ පොත නැත. තියෙනා කෙනෙක් හට පොටෝ ටිකක් ගහලා හරි ලබා දෙන්ඩ පුළුවන්නං ලොකු හයියකි.